Sociaal Domein

Inleiding

2022 was een bewogen jaar. Na een aantal jaren van Corona-crisissen, stond 2022 vooral in het teken van de oorlog in Oekraïne en de gevolgen daarvan op met name de prijzen. De bestaanszekerheid kwam voor veel inwoners onder druk te staan. Binnen het sociaal domein is hier veel aandacht voor geweest en extra werk op uitgevoerd. In de begroting 2022 ging het voornamelijk over het actieplan sociaal domein en het implementeren van het Middelburgs Model. Voor dit jaarverslag hebben we het programma uitgebreid met opvang vluchtelingen en de energietoeslag. Over Orionis kunt u de informatie vinden in het jaarverslag van Orionis zelf.

Lopende het jaar heeft er een bestuurswissel plaatsgevonden waarin het nieuwe college ervoor kiest om meer nadruk te leggen op het toegankelijker maken van de zorg en ondersteuning. Daarbij zijn twee uitgangspunten leidend: de menselijke maat en vertrouwen in mensen.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Middelburgs Model voor zorg en ondersteuning (2021)

• Beleidsplan Sociaal Domein (2022)

• Actieplan Sociaal Domein (2019)

Actieplan Sociaal Domein

De snel stijgende kosten binnen het sociaal domein hebben geleid tot een financieel tekort voor de gemeente Middelburg en een niet sluitende begroting voor 2020 en verder. Met het actieplan sociaal domein is er invulling gegeven aan het weer sluitend krijgen van de begroting. Dit is gelukt met de begroting 2023-2026, waardoor eind 2022 besloten is het actieplan te beëindigen, en de taakstelling jeugd te laten vervallen. Dat de begroting weer sluitend is, is ook deels veroorzaakt door een vanuit het actieplan gestarte succesvolle lobby voor meer geld vanuit het Rijk.

Hieronder een tabel met de kosten van de Wmo en Jeugdzorg van de afgelopen jaren:

We zien in de Wmo de effecten terug van de maatregelen die we hebben geïmplementeerd.

• Normenkader voor Huishoudelijke Hulp & Huishoudelijke Zorg. Onze toegang bepaalt nu middels een landelijk vastgesteld model hoeveel huishoudelijke hulp een inwoner krijgt.

• Waar mogelijk worden inwoners overgezet naar de WLZ (Wet Langdurige Zorg). De inwoner krijgt dan dezelfde zorg, maar nu betaald door het zorgkantoor in plaats van de gemeente. Dit zijn voornamelijk inwoners met een hoog zorggebruik en daarmee hoge kosten.

• We hebben zorgstapelingen, waarbij inwoners van meerdere zorgaanbieders dezelfde soort hulp kregen teruggebracht.

• Voor begeleiding zijn nu persoonlijke leer- of stabilisatiedoelen afgesproken met de inwoner, en de zorgaanbieder.

Dit resulteert voor de 4 grootste Wmo producten in de volgende resultaten:

Voor de Jeugdzorg zijn er geen maatregelen doorgevoerd vanuit het actieplan. Wel zien we nog een stijgende vraag in aantal jeugdigen, die gemiddeld zwaardere en langere behandelingen nodig hebben.

Het beeld van 2022 vertekend enigszins omdat dit jaar het woonplaatsbeginsel is ingevoerd. Er wordt op een nieuwe manier bepaald welke gemeente verantwoordelijk is. Waar van 2015-2021 het gezag bepalend was, is nu het woonadres van de jeugdige bepalend. En waar er sprake is van jeugdhulp met verblijf, blijft de woonplaats voorafgaand aan het verblijf de verantwoordelijke gemeente. Het gaat om een andere verdeling van de kosten tussen de gemeentes. Vanuit het Rijk is het in totaal dus budgetneutraal. Voor de gemeente Middelburg zelf houdt het echter in dat we jaarlijks € 1,1 miljoen minder krijgen vanuit het Rijk voor de Jeugdzorg. De verwachte daling op basis van dit woonplaatsbeginsel is echter € 1,4 miljoen.

Waar de jeugdkosten dus een kleine daling laten zien (2021 is gecorrigeerd voor de buitengewone kosten), betekent het ingevoerde woonplaatsbeginsel dat de jeugdzorg kosten eigenlijk zijn gestegen met € 1,2 miljoen. Vanuit het Rijk zijn er wel eenmalige extra jeugdgelden aan de gemeente verstrekt die zijn ingezet om de taakstelling op de Jeugdzorg in te vullen.

Middelburgs Model

Het jaar 2022 stond in het teken van de implementatie van het Middelburgs Model. De ontwikkeling en uitvoering van de verschillende projecten is goed verlopen. Vrijwel alle projecten in het programma zijn in 2022 in de fase van implementatie en uitvoering gebracht.

Zo werd onder andere:

• de communicatiecampagne ‘Meedenkers’ uitgevoerd om de bekendheid van de onafhankelijke cliëntondersteuning te verbeteren.

• gestart met de voorbereidingen voor de implementatie van het community platform ‘Mijn buurtje’.

• werd met het project ‘Versterken algemene voorzieningen’ nieuwe richting en juridische grondslag gegeven aan een goed functionerend aanbod aan preventieve en lichte vormen van hulp en ondersteuning;

• werd de samenwerking met huisartsen versterkt door het uitvoeren van de aanpak ‘Welzijn op Recept’.

In de stand van zaken memo’s aan de raad van juli en december 2022 is voor alle projecten de voortgang terug te vinden.

In 2022 is een intensief ontwikkeltraject doorlopen met Maatschappelijk Werk Walcheren en Welzijn Middelburg ter voorbereiding op het sociaal team. Dit heeft onder andere geresulteerd in een samenwerkingsovereenkomst tussen beide organisaties, en het voorgenomen besluit om met ingang van 2024 samen verder te gaan als 1 nieuwe stichting voor de uitvoering van het sociaal team. Werken volgens een nieuw dienstverleningsconcept sociaal team is vertraagd van 1 januari 2023 naar 1 mei 2023.

Er is 1 grotere wijziging gemaakt in de planning van het Middelburgs Model en dat betreft de nieuwe inkoop voor de Wmo. Nieuwe contractering was beoogd was voor juli 2023. Momenteel wordt onderzocht of de gewenste kwaliteitsslag binnen het huidige inkoopkader gemaakt kan worden, en een nieuwe aanbesteding vooralsnog niet nodig is.

Opvang Oekraïners

Als gevolg van het uitbreken van de oorlog in Oekraïne heeft de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid begin maart 2022 de Veiligheidsregio’s gevraagd om 2.000 plekken crisis noodopvang per regio te organiseren voor de Oekraïense ontheemden. Eind april is een aanvullend verzoek gedaan van nog eens 1.000 plekken per regio. Op basis van de Regeling Opvang Ontheemden Oekraïne is een gemeente verplicht de Oekraïense ontheemden op te vangen, onderwijs te bieden, leefgeld te verstrekken en te voorzien in medische zorg indien nodig.

In de gemeente Middelburg worden Oekraïense ontheemden op verschillende locaties opgevangen. Er worden woningen en appartementen gehuurd van particulieren en woningbouwverenigingen, zowel in Middelburg als in Arnemuiden. Daarnaast is een woning om niet beschikbaar gesteld door een kerkgemeenschap. Het schoolgebouw Keurhove is omgebouwd naar een locatie met woon-slaapappartementen en naast het stadskantoor zijn woonunits voor bewoning door Oekraïense ontheemden geplaatst. De gemeente Middelburg vangt in deze zogenaamde gemeentelijke opvang zo’n 160 mensen op. Naast de gemeentelijke opvang verblijven nog zo’n 100 Oekraïense ontheemden in de particuliere opvang. Dat kan zijn bij mensen thuis of in een woning van de werkgever.

Ter ondersteuning van de ontheemden is specifieke en incidentele subsidie verleend aan Maatschappelijk Werk Walcheren en Welzijn Middelburg en is met Orionis een Dienstverleningsovereenkomst gesloten voor begeleiding van de Oekraïners. De gemeente ontvangt per gerealiseerde opvangplek met ingang van 15 oktober 2022 € 83 per dag. Voor die tijd was dat € 100 per dag per gerealiseerde opvangplek.

De werkzaamheden voor de opvang van de Oekraïense ontheemden was vanaf maart 2022 tot en met december 2022 belegd bij verschillende medewerkers als extra taak naast hun oorspronkelijke functie. Met ingang van 1 januari 2023 is een separaat team verantwoordelijk voor de vluchtelingenopvang, waaronder de opvang van Oekraïners. Dit team is vanaf 1 november 2022 met vaste formatie ingevuld. 

Energietoeslag 2022

De energieprijzen zijn flink gestegen in 2022. Begin 2022 is door het Rijk voor huishoudens met een inkomen op of net boven het sociaal minimum een uitkering in het leven geroepen in de vorm van een energietoeslag. Voor het verstrekken van de energietoeslag wordt gebruik gemaakt van het instrument categoriale bijzondere bijstand. Hiervoor is bewust gekozen om de toeslag op deze manier snel te kunnen verstrekken en de uitvoeringskosten te beperken. De uitvoering van de energietoeslag wordt gedaan door Orionis Walcheren.

In maart is gestart met de uitbetaling van € 200 energietoeslag aan uitkeringsgerechtigden die bij Orionis Walcheren bekend waren. Om deze groep zo snel mogelijk te ondersteunen liepen we hiermee vooruit op de wetswijziging en de richtlijnen van het Rijk. Op 26 april zijn de beleidsregels eenmalige energietoeslag voor Middelburg vastgesteld. Hierin is een inkomensgrens van 130% gesteld. Dit nadat de raad op 21 april heeft besloten om de niet-bestede Tonk-middelen in te zetten om de rijksmiddelen aan te vullen. Om op deze manier de inkomensgrens op te trekken van 120% naar 130%. Vanaf mei was het voor inwoners mogelijk om de energietoeslag van, op dat moment, € 800 aan te vragen en de uitkeringsgerechtigden ontvingen een nabetaling van € 600. In juli is het richtbedrag van de energietoeslag door het Rijk verhoogd naar € 1.300. Daarom zijn op 4 oktober de beleidsregels gewijzigd. Daarin is het bedrag opgehoogd naar € 1.300, is de aanvraagperiode verlengd naar 31 januari 2023 en worden studenten niet langer uitgesloten van de regeling. Voor november heeft ieder huishouden dat de toeslag van € 800 al had ontvangen, de nabetaling van € 500 ontvangen.

Door goede communicatie, gemakkelijke aanvraagprocedure en snelle uitvoering door Orionis Walcheren is een bereik gehaald van 93%, en zijn er 3.255 energietoeslagen toegekend.

Effecten maatregelen financieel herstelplan

Voor de effecten in 2022 van de maatregelen uit het financieel herstelplan verwijzen wij naar de paragraaf Bedrijfsvoering.

Beleidsindicatoren

nnb= indicator nog niet bekend bij CBS

Wat heeft het gekost?

Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel / - nadeel)

We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen van € 25.000 of hoger toelichten. De post “overig” gaat telkens over één of meerdere afwijkingen die kleiner zijn dan € 25.000.