Volksgezondheid en milieu

Inleiding

Volksgezondheid

De gemeente wil de gezondheid van de inwoners beschermen en bevorderen. Elke inwoner moet een gelijke kans hebben op een gezond leven, ook als inwoners daar zelf niet toe in staat zijn (door sociaal en/of economische status).  

Milieu

Een duurzame en energieneutrale maatschappij is één van de grootste uitdagingen van de komende decennia. Ook de gemeente Middelburg levert haar bijdrage hieraan. Sterker nog, de gemeente heeft een voorbeeldfunctie.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Middelburgs model "Inhoudelijk kader transformatieproces ‘Beweging naar voren’ "

• Plan van aanpak Brede SPUK;

• Preventie- en Handhavingsplan 2023-2026;

• Omgevingsvisie Middelburg 2050;

• Klimaatbestendige Middelburgse samenleving 2018-2050

• Afvalbeleid Middelburg na pilotfase (2020-2027)

• Groenbeleidsplan Gemeente Middelburg 2016–2026

• Klimaatadaptatiestrategie Zeeland 2021-2026

• Regionale Energiestrategie Zeeland

• Regionale Structuur Warmte Zeeland

• Transitievisie Warmte

• Stedelijk Waterprogramma 2021-2030

Wat wilden we bereiken?

Volksgezondheid - Maatschappelijk effect

Als gemeente Middelburg streven we naar een sterke sociale basis, waarin inwoners meer voor zichzelf, elkaar en de gemeenschap kunnen betekenen. Onze ambitie is om het welzijn van onze inwoners te bevorderen door positieve gezondheid als leidraad te hanteren. We beschouwen gezondheid dan ook niet enkel als de afwezigheid van ziekte, maar we focussen ons juist op het versterken van veerkracht en eigen regie bij onze inwoners. Door aandacht te geven aan de fysieke, mentale en sociale aspecten van gezondheid, willen we de inwoners van Middelburg in staat stellen beter om te gaan met de uitdagingen van het leven en een gezonde, veerkrachtige gemeenschap op te bouwen.

Doelstellingen

Eind 2023 stelde de gemeente Middelburg het beleidsplan Brede SPUK op in het kader van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Dit plan richt zich op preventie: het voorkomen van gezondheidsproblemen en het bevorderen van een gezonde leefstijl voor onze inwoners.

Samen met inwoners, lokale en regionale zorg- en welzijnsinstellingen, de GGD en andere Zeeuwse gemeenten werken we aan bestaande en nieuwe preventieve maatregelen. We richten ons daarbij op zeven thema’s, waaronder een gezonde leefomgeving, een gezonde leefstijl en vitaal ouder worden. De nadruk ligt op maatwerk en regionale samenwerking om zo effectief mogelijk bij te dragen aan de gezondheid en vitaliteit van onze inwoners. Binnen dit kader richten we ons op preventie, samenwerking tussen domeinen en het versterken van de eigen regie en veerkracht van inwoners. Deze visie sluit direct aan bij de drie kernwaarden van onze gemeente:

1. Positieve Gezondheid
2. Toegankelijkheid voor alle inwoners
3. Samenwerking

Milieu - Maatschappelijk effect

Een gezonde, duurzame, veilige samenleving en leefomgeving en een duurzame ontwikkeling van de gemeente.

Doelstellingen

1. Voorzien in de behoeften van de huidige generaties, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties te beperken om gezond en goed te kunnen leven.
2. Energieneutraal en klimaatadaptief in 2050.
3. Minder afval en meer hergebruik van grondstoffen.

Wat hebben we bereikt?

Volksgezondheid

Doelstellingen Volksgezondheid – Positieve Gezondheid

1. Terugdringen gezondheidsachterstanden

2. Kansrijke Start

3. Aanpak overgewicht

4. Aanpak valpreventie

5. Mentale gezondheid

6. Gezonde leefomgeving

7. Opgroeien kansrijke omgeving en vroegsignalering alcoholproblematiek
   

Uitvoeren wettelijke taken voortvloeiend uit de Wet Publieke Gezondheid (WPG) 

De GGD Zeeland speelt een belangrijke rol in het bewaken, beschermen en bevorderen van de gezondheid van inwoners in alle 13 Zeeuwse gemeenten, volgens de WPG. In 2024 lag de focus o.a. op de doorontwikkeling van de Jeugdgezondheidszorg, de versterking van Veilig Thuis en het uitvoeren van het Rijksvaccinatieprogramma. De Middelburgse vaccinatiegraad is de afgelopen jaren gedaald, wat aanleiding gaf tot extra inspanningen op dit gebied.

Om deze trend te keren, is in samenwerking met de GGD in het najaar van 2024 een gerichte communicatiecampagne opgezet. Deze campagne richt zich op het verhogen van de vaccinatiegraad onder kinderen tot en met 12 jaar in Middelburg. Het doel is om ouders beter te informeren over het belang van vaccinaties, met speciale aandacht voor het corrigeren van misinformatie, het benadrukken van de voordelen en het wegnemen van eventuele zorgen. Om een zo breed mogelijk bereik te realiseren, wordt ingezet op toegankelijke en begrijpelijke communicatie die aansluit bij de informatiebehoeften van verschillende oudergroepen. Dit gebeurt via diverse kanalen, zoals informatiebijeenkomsten, digitale voorlichtingscampagnes en samenwerkingen met scholen en kinderopvanglocaties. Deze pilot loopt door in 2025, waarbij continu wordt geëvalueerd hoe de campagne nog effectiever kan worden ingezet.

Milieu

Doelstelling - Milieu

1. Op nagenoeg alle 14 thema’s uit de Middelburgse Visie Milieu 2019-2025 zijn activiteiten uitgevoerd. De nadruk lag op de thema’s energie, afval en klimaatadaptatie.

2. In 2020 is de Regionale Energiestrategie (RES 1.0) vastgesteld. In september 2021 is de Klimaatadaptatiestrategie Zeeland vastgesteld. In december 2021 is de Transitievisie Warmte goedgekeurd.

3. De totale hoeveelheid fijn restafval, grofvuil en verbouwingsrestafval bedroeg in 2023 161,8 kg per inwoner. In 2020 was dit nog 225 kg per inwoner.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Volksgezondheid

1. Terugdringen gezondheidsachterstanden

Gezondheid is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Sommige inwoners van Middelburg ervaren een opeenstapeling van uitdagingen, zoals armoede, een ongezonde leefomgeving of een gebrek aan sociale steun. Om deze achterstanden terug te dringen, zetten we in op toegankelijke ontmoetingsplekken en gemeenschapsinitiatieven. Dankzij de Subsidieregeling algemene voorzieningen Sociaal Domein Middelburg 2023-2026 ondersteunen we nieuwe en bestaande inloopvoorzieningen, waar inwoners van alle leeftijden samenkomen. Deze ontmoetingsplekken bevorderen preventie en zelfredzaamheid door inwoners te helpen bij het opbouwen en onderhouden van een sociaal netwerk.

Een mooi voorbeeld hiervan is het initiatief van Stichting Thuisgekookt, waarbij buurtgenoten samenkwamen om voedzame maaltijden te bereiden en met elkaar te delen. Dit versterkte niet alleen de sociale samenhang, maar bood ook praktische ondersteuning aan mensen die moeite hadden met het bereiden van gezonde maaltijden. In 2024 zijn, naast de bestaande koppelingen, 42 nieuwe verbindingen tot stand gebracht.

2. Kansrijke Start

Een gezonde start voor kinderen blijft een speerpunt. In de periode voor, tijdens en na de zwangerschap wordt de basis gelegd voor vaardigheden en vermogens voor een gezond en kansrijk leven. We kunnen gezondheidsverschillen voorkomen door op tijd passende ondersteuning en zorg te bieden.

In 2024 is geïnvesteerd in samenwerking rondom bestaande interventies, specifiek op het voorliggend aanbod. Hoe kunnen we preventieve kracht verder integreren in ons streven naar een kansrijke start voor ieder kind. Daarnaast heeft deskundigheidsbevordering plaatsgevonden op het thema “Betrokken vaderschap” en zijn we gestart met het Leerwerktraject Kansrijke Start in relatie tot Bestaanszekerheid. De laagdrempelige ontmoetingsplekken zijn doorontwikkeld. De bewezen effectieve interventie Centering Zwangerschap vindt inmiddels in meerdere verloskundige praktijken plaats. Ook in 2024 is aandacht geweest voor het versterken van het netwerk en de ketensamenwerking, de jaarlijkse bijeenkomst in november jl. stond in het teken van preventie en normaliseren.

3. Aanpak overgewicht

Afgelopen jaar heeft de gemeente zich intensief ingezet om overgewicht, met name bij jongeren, te voorkomen. Via de Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG)-aanpak stimuleren we een gezonde leefstijl, waarbij gezonde voeding, voldoende beweging en water drinken de norm zijn. Een mooi voorbeeld hiervan is de plaatsing van 28 watertappunten in Middelburg, zodat kinderen eenvoudig toegang hebben tot vers drinkwater als alternatief voor suikerhoudende dranken.

De JOGG-aanpak richt zich op jongeren van 0 tot 19 jaar en betrekt hierbij ook ouders en verzorgers. We geloven dat een gezonde leefstijl niet alleen op school of in de sportvereniging begint, maar ook thuis een belangrijke rol speelt. Daarom hebben we tijdens ouderavonden extra aandacht besteed aan gezonde gewoontes. Samen met JOGG en Emergis Preventie hebben we ouders en verzorgers geïnformeerd over voeding, beweging en mentale gezondheid.

Naast deze preventieve maatregelen zijn we gestart met een verkenning van het programma Kind naar Gezond Gewicht (KNGG), waarin we onderzoeken hoe we kinderen met (dreigend) overgewicht eerder kunnen signaleren en op tijd de juiste ondersteuning kunnen bieden. In 2025 zal KNGG verder worden uitgewerkt en geïmplementeerd. Zo zetten we samen de volgende stap om kinderen en gezinnen nog beter te ondersteunen op weg naar een gezondere leefstijl.

4. Aanpak valpreventie

In samenwerking met SportZeeland organiseerde de gemeente Middelburg de ‘Health-checks’, een initiatief gericht op de vitaliteit en zelfredzaamheid van 60-plussers. Alle inwoners binnen deze leeftijdsgroep ontvingen een uitnodiging om deel te nemen aan een uitgebreide gezondheidscheck. Tijdens deze tests kregen zij inzicht in hun motorische fitheid en mogelijke risicofactoren voor eenzaamheid. De opkomst was indrukwekkend: maar liefst 1.255 senioren grepen deze kans om hun gezondheid in kaart te brengen.

Een belangrijk aandachtspunt tijdens de check was het risico op vallen, een thema dat nauw samenhangt met zowel fysieke gezondheid als de kwaliteit van leven. Met behulp van een gesprekstool gebaseerd op positieve gezondheid werd er direct gekeken naar passende vervolgstappen. Deelnemers met een verhoogd valrisico ontvingen advies en, indien gewenst, een doorverwijzing naar een erkend beweegvalpreventieprogramma. Daarnaast werden de deelnemers aangemoedigd om deel te nemen aan de diverse sport- en beweegactiviteiten binnen de gemeente.

5. Mentale gezondheid

Mentale gezondheid is een breed onderwerp dat een grote invloed heeft op alle andere thema’s binnen het sociaal domein. Daarom hebben we, in lijn met doelstelling 4 van de programmalijn Sociaal domein – waarin we de samenwerking tussen het sociale en medisch domein versterken – ingezet op de verdere versterking van de samenwerking tussen huisartsen, maatschappelijk werk en psychologische hulpverlening. Samen met Hersteltalent en de welzijnscoaches van Vizita startten we de pilot ‘Evie’. Dit innovatieve programma combineert digitale zelfhulpmodules met persoonlijke begeleiding, zodat inwoners op een laagdrempelige wijze kunnen werken aan hun mentale veerkracht. Met thema’s als stressmanagement, zelfvertrouwen en omgaan met tegenslagen biedt Evie praktische tools die aansluiten bij de uiteenlopende behoeften van diverse doelgroepen.

6. Gezonde leefomgeving

Een gezonde en veilige leefomgeving is essentieel voor het welzijn van onze inwoners. Daarom investeerden we samen met de GGD in de ontwikkeling van een klimaatbestendige stad en bereiden we ons actief voor op de gezondheidsimpact van klimaatverandering. In 2024 is gestart met de ontwikkeling van een Middelburgs Hitteprotocol. Dit in protocol is erop gericht om kwetsbare groepen – zoals jonge kinderen, ouderen en chronisch zieken – beter te beschermen tegen extreme hitte en de daarbij behorende gezondheidsrisico’s te beperken.

7. Opgroeien kansrijke omgeving en vroegsignalering alcoholproblematiek

Een gezonde jeugd begint met een omgeving die gezonde keuzes stimuleert. Via JOGG TeamFit brengen we het thema ‘Verantwoord Alcoholbeleid’ onder de aandacht in de sportomgeving. Sportverenigingen spelen een belangrijke rol in de leefwereld van jongeren en door hen bewust te maken van de risico’s van alcoholgebruik, werken we aan een gezondere sportcultuur.

Samen met Emergis Preventie besteden we structureel aandacht aan het tegengaan van alcoholgebruik bij jongeren. Dit doen we niet alleen lokaal via de BOB-sport campagne, maar ook op provinciaal niveau met de Zeeuwse aanpak ‘Laat ze niet verzuipen’ (LZNV). In dit samenwerkingsverband – waarin alle Zeeuwse gemeenten, GGD Zeeland, Emergis Preventie, Politie en andere maatschappelijke partners participeren – worden landelijke campagnes ingezet om het bewustzijn rondom alcoholgebruik te vergroten. Voorbeelden hiervan zijn “Zien drinken, doet drinken”, de “Ik pas”-campagne en “NIX 18”.

Uitvoeren wettelijke taken WPG

De GGD Zeeland speelt een belangrijke rol in het bewaken, beschermen en bevorderen van de gezondheid van inwoners in alle 13 Zeeuwse gemeenten, volgens de Wet Publieke Gezondheid. In 2024 lag de focus o.a. op de doorontwikkeling van de Jeugdgezondheidszorg, de versterking van Veilig Thuis en het uitvoeren van het Rijksvaccinatieprogramma. De Middelburgse vaccinatiegraad is de afgelopen jaren gedaald, wat aanleiding gaf tot extra inspanningen op dit gebied. Om deze trend te keren, is in samenwerking met de GGD in het najaar van 2024 een gerichte communicatiecampagne opgezet. Deze campagne richt zich op het verhogen van de vaccinatiegraad onder kinderen tot en met 12 jaar in Middelburg. Het doel is om ouders beter te informeren over het belang van vaccinaties, met speciale aandacht voor het corrigeren van misinformatie, het benadrukken van de voordelen en het wegnemen van eventuele zorgen.

Om een zo breed mogelijk bereik te realiseren, wordt ingezet op toegankelijke en begrijpelijke communicatie die aansluit bij de informatiebehoeften van verschillende oudergroepen. Dit gebeurt via diverse kanalen, zoals informatiebijeenkomsten, digitale voorlichtingscampagnes en samenwerkingen met scholen en kinderopvanglocaties. Deze pilot loopt door in 2025, waarbij continu wordt geëvalueerd hoe de campagne nog effectiever kan worden ingezet.

De gemeentelijke taak op het gebied van volksgezondheid is vastgelegd in de Wet Publieke Gezondheid (WPG), waarbij de GGD Zeeland als uitvoeringspartner fungeert voor een groot deel van ons gezondheidsbeleid. In samenwerking met de GGD vormen we netwerken die bijdragen aan de realisatie van onze gezondheidsopgave.

Sinds 1 juli 2022 is de gemeente wettelijk verplicht een prenataal huisbezoek aan zwangeren en/of gezinnen in een kwetsbare situatie aan te bieden. Deze taak is in Zeeland weggelegd bij de jeugdgezondheidszorg (JGZ) en is opgenomen in het basistakenpakket (BTP) van GGD Zeeland. Het doel van dit huisbezoek is om zwangere vrouwen en/of gezinnen in een kwetsbare situatie al in een vroeg stadium te voorzien van de juiste hulp en ondersteuning op sociaal gebied. Dit nog voordat de reguliere huisbezoeken van de verloskundige plaatsvinden. Deze vroegtijdige ondersteuning draagt bij aan de bevordering van een gezonde ontwikkeling van het ongeboren kind en beperkt de mogelijke gezondheids- en ontwikkelingsrisico's voor het kind.

Daarnaast biedt GGD Zeeland aanvullende diensten aan, betreffende voor Middelburg Videohometraining en het 18 maanden huisbezoek. De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) kan door middel van deze aanvullende diensten de ontwikkeling van kinderen van dichtbij volgen, waardoor vroegtijdige signalering van eventuele opvoed- en ontwikkelingsproblemen mogelijk is. Het inzetten van deze laagdrempelige interventies draagt bij aan het voorkomen van grotere problemen op latere leeftijd.

Milieu

Uitvoering geven aan de Middelburgse Visie Milieu 2019-2025

“Duurzaamheid” loopt door alle portefeuilles en beleidsvelden heen. De meest effectieve manier is integraal meenemen, waarbij in voorstellen de bijdrage aan het behalen van de doelstellingen op duurzaamheid wordt meegenomen.

Thema - Klimaat en Energie (KEC) strategisch project

Energie Cultureel Erfgoed

In 2024 is het besluit genomen dat er een nieuwe Nota Ruimtelijke Kwaliteit opgesteld moet worden onder begeleiding door een extern bureau. De eerste fase betrof het opstellen van een uitgangspuntennotitie met aanbevelingen welke eind 2024 aan de raad is verstrekt. Deze nieuwe Nota Ruimtelijke Kwaliteit en de daaraan toe te voegen visualisering van de mogelijkheden voor zonnepanelen binnen de beschermde stadsgezichten zal in 2025 vorm krijgen. Uit genoemde aanbevelingen volgt dat het nieuw op te stellen Erfgoedbeleid de basis zal vormen voor de richtlijnen voor o.a. het verduurzamen van monument. Daarvoor sluiten we aan bij de verduurzamingsrichtlijnen van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM).

We gaan daarbij onder meer gebruik van het landelijk afwegingskader verduurzamen rijksmonumenten voor gemeenten. Net als in 2024 blijven we ook in 2025 actief deelnemen aan de werkgroep Duurzaamheid van de Federatie Grote Monumentengemeenten die onder meer als klankbord fungeert voor de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Transitie Visie Warmte

1. De kansen van een regionaal warmtenet en mini warmtenetten nader onderzoeken;

2. Onderzoeken hoe de wijk Veerse Poort als eerste aardgasvrij gemaakt kan worden d.m.v. elektrificatie en met inwoners een wijkuitvoeringsplan (WUP) hiervoor opstellen.

3. Een subsidieregeling opstellen om o.a. gebouwen te verduurzamen.

STRATEGISCH PROJECT - Klimaat, Energie en Circulariteit (KEC)

Het doel is om in 2050 volledig energieneutraal te zijn en te streven naar een duurzaam gebouwde omgeving. Een omgeving die voorziet in de huidige behoefte én (economische) waarde heeft in de toekomst. De gemeenteraad heeft Klimaat en Energie als strategisch project bestempeld. Later is daar door uw raad circulariteit aan toegevoegd.

Het strategisch project met actieprogramma Klimaat, Energie en Circulariteit is in 2024 voorbereid en in januari 2025 vastgesteld door de gemeenteraad.

Thema - Duurzame gemeentelijke organisatie

Energiebesparing Openbare Verlichting

De landelijke doelstelling is een besparing van 50% in 2030 ten opzichte van 2013. Bij regulier onderhoud wordt het energieverbruik verder teruggebracht via investeringen die binnen de levensduur terug te verdienen zijn. Volgens het ‘Fit for 55’ – pakket van de Europese Commissie moet de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55% omlaag ten opzichte van het niveau van 1990. Inmiddels heeft de gemeente Middelburg ten opzichte van 1994 60 % energie bespaard voor openbare verlichting. Ten opzichte van 2013 is 40% bespaard. Hiermee is al voldaan aan de doelstelling ‘Fit for 55’.

Energieneutraal Middelburg – Gemeente als voorbeeld

De gemeente kan naast het faciliteren en stimuleren vooral een rol spelen door het goede voorbeeld te zijn. Bij uitvoering werkzaamheden vanuit gebouwbeheerplan worden energiebesparende maatregelen zoveel mogelijk meegenomen. Waar van toepassing wordt onderzocht of bij de uitvoering een combinatie mogelijk is met Europese projecten.

In 2022 is in de raad de verduurzamingsstrategie en bijbehorende routekaart voor gemeentelijk vastgoed vastgesteld. De uitvoering van deze routekaart loopt door tot 2045. Gepland is om te starten met het (bijna) energieneutraal maken van drie gemeentelijke gebouwen. Eén gebouw is inmiddels verduurzaamd. Een ander gebouw is al van het gas af, en dit jaar wordt de laatste fase (een warmte terugwin installatie) geïnstalleerd. Het laatste gebouw heeft vertraging in de voorbereiding opgelopen. Momenteel worden voor 11 sportcomplexen en een welzijnsaccommodatie duurzaamheidsmaatregelen opgesteld. Deze objecten worden de komende jaren verduurzaamd. Er zijn het afgelopen jaar ook veel Quick-win maatregelen uitgevoerd zoals, vervangen tl- verlichting voor Led, tochtsluizen aangebracht, ventilatiesystemen geoptimaliseerd, etc.

Bij de verduurzaming van de panden of op andere technisch natuurlijke momenten wordt bekeken welke mogelijkheden er zijn om direct de toegankelijkheid van de gebouwen te verbeteren op grond van de verplichtingen vanuit de Wet Gelijke Behandeling voor personen met een chronische ziekte of handicap en het Besluit Algemene Toegankelijkheid.

Vanaf 1 juli 2024 moeten organisaties met meer dan 100 medewerkers rapporteren over zakelijk vervoer en woon-werkverkeer. Dit om de CO2 uitstoot hiervan terug te dringen.

Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI)

De Zeeuwse gemeenten hebben in 2024 samengewerkt aan gezamenlijk beleid en een uitvoeringsagenda voor circulaire economie. Dit beleid is begin 2025 vastgesteld door de gemeenteraad.

Thema - Bodem

De bodem is de basis voor de meeste menselijke activiteiten. Om ontwikkelingen uit te kunnen blijven voeren is het doel de kansen en kwaliteiten van de bodem duurzaam benutten.

Omgevingswet - onderdeel bodem

Historische bodemoverontreiniging
De bodem is de basis voor de meeste menselijke activiteiten. Om ontwikkelingen uit te kunnen blijven voeren is het doel de kansen en kwaliteiten van de bodem duurzaam benutten. Historische bodemverontreiniging (onder andere met lood) in relatie tot volksgezondheid. In Middelburg komt vooral binnen de stadsveste in het centrum, in de oude dorpskernen en langs de oude doorgaande wegen zoals de Noordweg historische bodemverontreiniging voor. In 2024 is samen met de gemeenten Veere en Vlissingen gezocht naar samenwerking om zoveel mogelijk eenduidig één en ander op te nemen in het Omgevingsplan.

Bodemkwaliteitskaart PFAS Walcheren
Gezamenlijk met de Walcherse gemeenten is een bodemkwaliteitskaart voor PFAS op Walcheren voorbereid in 2024.

Omgevingswet - onderdeel bodem

Vanuit het Zeeuws Platform Bodembeheer (samenwerking tussen de 13 Zeeuwse gemeenten, het Waterschap en Provincie Zeeland) wordt het vervallen van de Wet Bodembescherming in de nieuwe Omgevingswet verder voorbereid. De bevoegdheid die nu nog bij de Provincie Zeeland ligt, komt bij de gemeente te liggen. Vanuit de Rijksoverheid zijn er op dit moment geen specifieke financiële middelen om deze taken vanaf inwerkingtreding Omgevingswet uit te voeren.

Thema - Water en Klimaatadaptatie

Stedelijk Water Programma

In 2024 is in het kader van het Stedelijk Water Programma Middelburg 2021-2030 (SWP) 1,1 ha. verhard oppervlak van het gemengde rioolstelsel afgekoppeld in de Koningstraat en omgeving, Duunmede, Nederstraat en de Jodengang/Olmenhof. Daarnaast is ca. 3 km riool gerenoveerd/vervangen in de Langeweg (Nieuwland), Koningstraat en omgeving, Meanderlaan, en diverse straten op Arnestein (Waldammeweg, Herculesweg, Grenadierweg) De verantwoording is verder uitgewerkt in de paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen bij het onderdeel riolering.

Klimaatadaptatie Strategie Zeeland (KaSZ)

Door klimaatverandering neemt de kans op wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen toe. Dat levert risico’s op voor de economie, gezondheid en veiligheid. In het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie staat hoe gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk het proces van ruimtelijke adaptatie willen versnellen en intensiveren. Voor de uitvoering van het Deltaplan is binnen Zeeland een gezamenlijke uitvoeringsagenda opgesteld. De gemeente Middelburg is één van de deelnemers van het Zeeuws Kernteam Klimaatadaptatie. Het Kernteam is bewaker van de uitvoering van de Klimaatadaptatiestrategie Zeeland (KasZ).

Impulsregeling Klimaatadaptatie

Vanaf 1 januari 2021 heeft de gemeente via de Impulsregeling klimaatadaptatie een bijdrage van het Rijk aangevraagd om:

• Klimaatadaptieve maatregelen versneld uit te laten voeren

• Geplande ruimtelijke maatregelen uit te breiden met adaptiemaatregelen

• Nieuwe adaptatiemaatregelen op te pakken

De maximale bijdrage van het Rijk is 1/3 van de totaalkosten besteedt aan de uitvoering van klimaatadaptieve maatregelen. De klimaatadaptieve maatregelen dienen een positieve bijdrage te leveren aan het verkleinen van de kans op wateroverlast, droogte en overstromingen.

Thema - Klimaatbestendig groen in de Woonomgeving

Klimaatbestendig openbaar groen draagt bij aan de volksgezondheid door o.a. het verminderen of voorkomen van hittestress. Daarnaast kan dit openbaar groen (extra) regenwater opvangen dat niet via het riool afgevoerd hoeft worden.

De volgende projecten zijn goedgekeurd en in uitvoering:

Natuur Inclusief

• Realisatie van “Interreg Vlaanderen-Nederland project “Natuurinbouw”: Restauratie 250 m2 kademuur Korendijk-Kinderdijk. Dit project is in uitvoering. Waarbij we de kademuur en omgeving Natuurinclusief restaureren.

• Afgelopen december heeft de gemeenteraad de beleidskaders vastgesteld voor “beheer en onderhoud civieltechnische kunstwerken”. De gemeente raad heeft daarbij gekozen voor Ambitienivea 2 “vooruitstrevend”. Onderdeel van het ambitieniveau is
  1. Verduurzaming, waarbij er budget beschikbaar is gesteld voor omvormingsmaatregelen bij het beheer en onderhoud (duurzamere materialen, MKI-berekeningen, materialenpaspoort, toepassen van de R-ladder).
  2. Biodiversiteit, waarbij er budget beschikbaar is gesteld voor in stand houden van reeds bestaande verbindingen en habitat bij civiele kunstwerken, in stand houden van bijzondere muurvegetatie, verbeteringen biodversiteit verbindingen en muurvegetatie.

Klimaatadaptatie Zeeland

Herinrichten, ontharden en vergroenen Meanderlaan in samenwerking met ZMF, HZ, Scalda, Woongoed, City Seeds en DSV zaden en het samen  ontwikkelen en realiseren van jaarrond pluktuinen. Technische -en economische haalbaarheidsstudie voor lokale waterzuivering met hieraan gekoppeld systeem voor opwekken van energie voor  de "wijk van de toekomst".

Europees projecten Programma periode 2022-2027

De aanvragen van de op 2 oktober 2023 gepresenteerde projecten Cool Cities en Cool Neighbourhoods en Green Teams zijn eind 2023 goedgekeurd. In 2024 is hiervoor een raadsvoorstel opgesteld.

Cool Neighbourhoods

Het tegengaan van hitte risico's op wijkniveau. Gezamenlijk met de inwoners maken van wijkactieplannen. Herinrichten, ontharden en vergroenen van de leefomgeving en straten Dauwendaele en in de Binnenstad. Realiseren van locatie specifieke recreatieve groene omgevingen.

Cool Cities Network

Lokale/regionale overheden werken gezamenlijk aan het hittebestendiger maken van steden door het ontwikkelen van een Cool Network Strategy. Een integrale wijkgerichte aanpak en energietransitie met hieraan gekoppelde uitvoeringsprogramma van een netwerk van schaduwrijke routes en cool spots. Deze strategie is nodig om voor een cool netwerk strategie/plan. Binnen het project wordt een klimaatadaptieve herinrichting van de Arie van Driellaan als voorbeeld gerealiseerd.

Green Teams

Pro-actieve klimaatadaptatie in planning en uitvoering voor de openbare ruimte. Green Teams biedt ons de mogelijkheid om gezamenlijk met andere partners te werken aan een strategie om klimaatadaptatie onlosmakelijk onderdeel te laten zijn van onze projecten en activiteiten van ontwerp tot beheer en onderhoud.

Groene schoolpleinen

Dit jaar heeft de gemeente Middelburg weer bijgedragen aan de vergroening van schoolpleinen. Bij basisschool Herman Fraukeliusschool zijn er tegels uit het plein gehaald. De vergroening brengt kinderen dichter bij natuur en levert een bijdrage aan de klimaatopgaven.

Thema - Geluid en lucht

Als de Omgevingswet in werking treedt, moet de Basis Geluid Emissie (BGE) van alle gemeentelijke wegen met meer dan 2500 motorvoertuigen per etmaal worden onderzocht en worden aangemeld bij het centraal register van het rijk CGGV. Dit moet geregeld zijn in 2026.

Met de komst van de Omgevingswet moeten gemeenten anders omgaan met het geluid. Geluid wordt net als geur geregeld in het Omgevingsplan. Dit geldt zowel voor geluid van Milieubelastende activiteiten (MBA), als van industrieterreinen, wegen en spoorwegen. De regeling voor hogere waarden voor geluidgevoelige gebouwen om hiervoor een apart besluit te nemen en deze op te nemen in het kadaster is vervallen. Dit moet nu worden geregeld en vastgelegd in het Omgevingsplan.

De gemeente Middelburg ondersteunt net als de andere Zeeuwse gemeenten de uitvoering van het Schone Luchtakkoord van de Provincie Zeeland. Daarnaast gaat de gemeente uitzoeken of en in hoeverre we uitvoering kunnen geven aan het Schone Lucht Akkoord door dwarsverbanden met andere beleidsvelden, thema’s en organisaties inzichtelijk te maken en te bepalen waar er al bijgedragen wordt aan een verbeterde luchtkwaliteit.

Voor wat betreft houtstook voldoet Middelburg aan het Schone Lucht akkoord. Middelburg is aangesloten bij de Stookwijzer, waar klachten over houtstook kunnen worden gemeld. Middelburg volgt de ontwikkelingen van de pilotgroep houtstook om houtstook mogelijk in de toekomst te beperken.

Thema - Externe Veiligheid

In het afgelopen jaar heeft onze focus gelegen op het verfijnen en versterken van het beleid rondom externe veiligheid, met een speciale nadruk op de ontwikkeling van aandachtsgebieden en voorschriftengebieden. Deze inspanningen zetten we in het komende jaar voort, waarbij het huidige beleid een grondige herziening zal ondergaan om ervoor te zorgen dat het volledig is afgestemd op de huidige en toekomstige veiligheidseisen.

Thema - Afval

Uitvoering afvalbeleidsplan

De landelijke doelen zijn:

• 2020: 100 kilo restafval

• 2020-2025: 100 kilo restafval én focus op kwaliteit

• 2050: Nederland Circulair: zo veel mogelijk recycling

De ambitie is zoveel mogelijk hergebruik in 2050. Het is dus van groot belang om grondstoffen niet te veel te vervuilen met stoorstoffen.

Per 1 januari 2021 is Diftar ingevoerd (apart betalen voor het aanbieden van restafval). In de loop van 2022 is een analyse en evaluatie opgesteld. De hoeveelheid restafval was aanvankelijk in 2021 en 2022 gedaald. In 2023 is deze hoeveelheid toegenomen (144 kilogram per inwoner) grotendeels door de afkeur en verbranding van het PMD (Plastic- en Metalenverpakkingen en Drinkpakken). In 2024 is Diftar voortgezet en is (verder) ingezet op verbetering van de kwaliteit van het PMD om afkeur te voorkomen. Er is alleen aan het begin van 2024 iets afkeur van PMD geweest. De hoeveelheid restafval bedroeg in 2024 126 kilo per inwoner.

Deze hoeveelheden zijn exclusief grofvuil en verbouwingsrestafval van de milieustraten die meetellen in de ambitie. In 2024 was dit voor Middelburg nog eens 25 kilogram per inwoner.

Extra aanpak zwerfafval

Het project Schoon Zeeland is gericht op Natuur- en Milieueducatie van (basis)scholieren. Het blijkt namelijk dat er een verband is tussen gerichte educatie op school en kennis, houding en gedrag op latere leeftijd. Vanuit de extra aanpak zwerfafval vragen we jaarlijks scholen aandacht te schenken aan educatie. In 2024 zijn 22 gastlessen gegeven.

Thema – Verkeer en Vervoer

Energieneutraal Middelburg – Mobiliteit

Bij mobiliteit geldt eerst inzetten op energie besparen en dan hernieuwbare energie toepassen om de mobiliteit te verduurzamen. De fiets staat in het mobiliteitsbeleid op nummer één.

Zie voor verdere informatie over mobiliteit het hoofdstuk verkeer, vervoer en waterstaat van deze jaarrekening.

Thema - Bedrijven Milieuhandhaving

Smart Grid Arnestein

In 2024 is het haalbaarheidsonderzoek naar een energy hub op Arnestein afgerond. Circa 10 bedrijven willen deelnemen. Een energiehandelsplatform en een groepstransportovereenkomst zijn de meest interessante scenario’s, in combinatie met een collectief laadplein voor vrachtwagens. In 2025 zal dit project worden gerealiseerd.

Europees project DETOCS

Bevorderen en stimuleren van investeringen in hernieuwbare-, en efficiënter energieverbruik bij MKB met de focus op de toeristische sector door kennisuitwisseling en ontzorgen van de sector.

Milieuhandhaving

Middelburg heeft bijna 1.200 inrichtingen (bedrijven) in de zin van de Omgevingswet (voorheen: Wet milieubeheer). De gemeente is voor deze inrichtingen het bevoegd gezag en heeft onder andere als taak de naleving van de milieuvoorschriften te controleren. De uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) van de hoogste categorie inrichtingen (totaal zo’n 350 bedrijven) is ondergebracht bij de Regionale Uitvoeringsdienst Zeeland (RUD). De gemeente voert voor de 850 resterende milieubedrijven de VTH-taken zelf uit.

In 2024 zijn er door de milieutoezichthouders twee projecten uitgevoerd:

– Project ondermijning Arnestein: In het vervolg op het project Arnestein (ondermijning), dat van 2018 t/m 2021 heeft geduurd, namen de toezichthouders milieu ook in 2024 deel aan ‘ondermijning’ controles. De succesvolle samenwerking met de collega’s van openbare orde en veiligheid, de RUD Zeeland, Politie, Belastingdienst etc. is voortgezet en vond in de gehele gemeente plaats.

– Project informatieplicht energiebesparing: In 2024 zijn 50% van de her-controles uitgevoerd, waarbij er een klein restant overblijft voor 2025. RUD Zeeland is vanaf 2025 verantwoordelijk voor de informatieplicht energiebesparing waarbij de dossiers worden overgedragen.

In 2024 heeft de gemeente 112 milieucontroles uitgevoerd:

Beleidsindicatoren

Milieu en volksgezondheid

Wat heeft het gekost?

Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel / - nadeel)

We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen van € 50.000 of hoger toelichten. De post “overig” gaat telkens over één of meerdere afwijkingen die kleiner zijn dan € 50.000.