Sport, cultuur en recreatie

Inleiding

Middelburg was ook het afgelopen jaar weer een vitale en bruisende stad waarin het prettig wonen, werken en recreëren was en waar ruimte was voor verschillende festivals en evenementen. Een aantrekkelijke stad voor iedereen, voor jong en oud, met een aantrekkingskracht die tot ver buiten de regio reikte en waarin sporten, bewegen, kunst en cultuur weer erg waardevol zijn gebleken.

Binnen het programma Sport, cultuur en recreatie worden activiteiten ontplooid die bijdragen aan het gewenste imago en aan de promotie van de stad en activiteiten gericht op een recreatieve, sportieve, gezonde en educatieve tijdbesteding van inwoners en bezoekers van de stad.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Sportnota Middelburg in beweging 2013 - 2016

• Lokaal Sportakkoord Middelburg 2023-2026

• Plan van aanpak Brede SPUK- regeling 2023-2026

• Evenementenbeleid 2002

• DNA Middelburg 2013

• Actieplan binnenstad 2015

• Nota Archeologische monumentenzorg Walcheren 2016-2022

• Cultuurvisie Middelburg 2028, “op Kunst&Cultuur kun je bouwen” (2017)

• Omgevingsvisie Middelburg 2050

• Communicatiebeleidsplan

• Groen Beleidsplan 2016 - 2026

Wat wilden we bereiken?

Maatschappelijk effect

Middelburg moet een vitale en groene stad zijn waarin het prettig wonen, werken, participeren en recreëren is. Sport, kunst en cultuur zijn daarbij voor iedere Middelburger bereikbaar en toegankelijk.

Middelburg moet ook een gastvrije en bruisende stad zijn, waar het aangenaam is om te verblijven en te wonen en waar ruimte is voor festivals en evenementen voor jong en oud.

Middelburg is een stad die een aantrekkingskracht heeft die tot ver buiten de regio reikt en kunst en cultuur zijn daarin erg waardevol. Ze helpen Middelburg een aantrekkelijke gemeente te zijn, kunnen helpen bij het vinden van antwoorden op maatschappelijke vragen en dragen vaak bij aan sociale doelen. Middelburg is het kloppend culturele hart van Zeeland en dat willen we verder hoorbaar, zichtbaar en voelbaar maken.

Doelstellingen

1. Versterken van de lokale culturele sector;

2. Bevorderen van de deelname aan en de kwaliteit van het sportieve en culturele aanbod in Middelburg;

3. Middelburg behoudt/versterkt haar positie van aantrekkelijke woon-, werk-, en verblijfsgemeente;

4. Meer sfeer in de binnenstad en seizoen verlenging;

5. Investeren in vergroening en een ecologisch verantwoord groenbeheer in Middelburg.

Wat hebben we bereikt?

Doelstelling 1: Versterken van de lokale culturele sector

Het afgelopen jaar zijn we er in geslaagd om dankzij een breed palet aan ondersteuning op verschillende manieren te investeren in de culturele sector waarbij dynamiek, vernieuwing, toegankelijkheid en samenwerking centraal hebben gestaan.

Doelstelling 2: Bevorderen van de deelname aan en de kwaliteit van het sportieve en culturele aanbod in Middelburg

Het afgelopen jaar hebben we als gemeente opnieuw deelgenomen aan het Jeugdfonds Sport en Cultuur Zeeland. We hebben dit jaar de doelgroep uitgebreid door voor het eerst ook deel te nemen aan het Volwassenfonds Sport en Cultuur Zeeland. Mede hierdoor hebben we een belangrijke stap gezet om sport en cultuur voor iedereen in Middelburg bereikbaar en toegankelijk te maken, ook voor gezinnen met weinig geld.

Doelstelling 3: Middelburg behoudt/versterkt haar positie van aantrekkelijke woon-, werk-, en verblijfsgemeente

In 2024 is Middelburg weer druk bezocht door toeristen. Dat is onder meer terug te zien in de inkomsten uit de toeristenbelasting. Toerisme blijft erg belangrijk voor de binnenstad van Middelburg. Mede daardoor is de leegstand, ondanks een aantal moeilijke jaren, erg laag. Een nieuw beleidsplan Toerisme zorgt er voor dat thema’s als het beheersbaar houden van toerisme en leefbaarheid in goede verhouding blijven.

Doelstelling 4: Meer sfeer in de binnenstad en seizoen verlenging

In 2024 zijn we er opnieuw in geslaagd om een gevarieerd aanbod van culturele en sportieve activiteiten en evenementen te presenteren. Dit om zo de levendigheid van de binnenstad te versterken en de uitstraling van Middelburg te verbeteren. Het afgelopen jaar hebben zich opnieuw diverse culturele en andersoortige evenementen in de gemeente Middelburg plaatsgevonden, zowel ‘vaste waardes’ voor de gemeente als nieuwe initiatieven.

Doelstelling 5: Investeren in vergroening en een ecologisch verantwoord groenbeheer in Middelburg

Het afgelopen jaar zijn we er weer in geslaagd om te investeren in de vergroening van Middelburg en het realiseren van een ecologisch verantwoord groenbeheer. Dit is terug te zien in de woonomgeving waarin steeds meer steen is vervangen door groen en bij de inrichting waar meer is gestuurd op de afwisseling tussen gras, bloemenranden en bosplantsoenen. Dit alles zorgt weer voor een verhoogde biodiversiteit.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Doelstelling 1 : Versterken van de lokale culturele sector

Investeren in de sector

In 2024 is budget voor projectsubsidies ingezet voor de ondersteuning van projecten waarmee ‘innovatie en vernieuwende kunst’ beoogd werd. Het merendeel van de initiatieven had betrekking op een verbinding tussen professionele kunst en cultuurdeelname (amateurkunst). Projecten in verschillende kunstdisciplines zijn ondersteund, met een zwaartepunt in muzikale projecten. 

Daarnaast werd de basis aan Middelburgse cultuurvoorzieningen gehandhaafd. Zo ontvangt Middelburg sinds 2009  een decentralisatieuitkering Beeldende Kunst en Vormgeving, onder voorwaarde dat Middelburg ook minimaal € 150.000 uit eigen middelen bijdraagt aan hedendaagse beeldende kunst. Daarmee zijn onze uitgaven geborgd op het gebied van eigentijdse beeldende kunst zoals bij SBKM/ Vleeshal, dat in 2024 een toekenning ontving voor meerjarige ondersteuning (2025-2028) vanuit het Rijk als ‘presentatie-instelling’ in de landelijke Basisinfrastructuur.

De taken uit de Wet Stelsel Openbare Bibliotheken worden uitgevoerd door de ZB. Tegelijk hebben we aandacht voor mogelijkheden om deel te nemen aan sport en cultuur via het Jeugdfonds sport & cultuur. Ook het eerste deel van de aanbestedingsprocedure ‘Onderhoud hedendaagse en historische kunstobjecten en (oorlogs-)monumenten in de openbare ruimte’ heeft plaatsgevonden. Het afsluiten van een onderhoudscontract vindt in 2025 plaats.

De samenwerking met de stadsbeiaardier is in 2024 uitgebreid. Er zijn aanvullende afspraken gemaakt over de wijze waarop de bespeling van de carillons aansluit bij gebeurtenissen en herdenkingen in de gemeente. De afspraken zijn in lijn met de Normbetrekking Koninklijke Nederlandse Klokkenspel Vereniging (KNKV).

In 2024 zijn leden voor een adviescommissie subsidies kunst en cultuur benoemd. Zij hebben het college schriftelijk geadviseerd over de ‘artistiek-inhoudelijke kwaliteit’ van 13 aanvragen voor jaarlijkse subsidie 2025.

Samenwerking

Het Rijk heeft de provincie en de Z4-gemeenten aangewezen als één van de stedelijke cultuurregio’s in Nederland. In voortzetting van de periode 2021-2024 zijn in 2024 afspraken gemaakt tussen de stedelijke regio en OCW rondom gezamenlijke verantwoordelijkheid rondom stedelijke culturele aantrekkelijkheid in de periode 2025-2028.

De jaarlijks ondersteunde culturele organisaties, inclusief twee organisaties uit de landelijke Basisinfrastructuur (Zeeuws Museum, SBKM/ Vleeshal ontvingen voor 2025-2028 een subsidietoekenning van het Rijk), vormden een onderlegger voor stedelijke aantrekkelijkheid als voorziening voor Middelburg en vaak ook Walcheren en Zeeland.

Podiumkunsten

Uitvloeisel van het raadsbesluit over de profilering van het podiumaanbod is de vergaande samenwerking tussen de Stichting Zeeuwse Concertzaal, Schouwburg Middelburg BV en inmiddels ook de Oostkerk. De samenwerking richt zich met name op afstemming van het podiumkunstenaanbod over de verschillende Middelburgse podia. Ook in regionaal verband werken de (podiumkunst-)organisaties samen, inhoudelijk binnen het Zeeuws Cultuuroverleg en voor promotie via de Zeeuwse Cultuuragenda.

Cultureel Erfgoed

Cultureel erfgoed is een van de belangrijkste bestanddelen van de Identiteit van Middelburg. Om het cultureel erfgoed te beschermen, te benutten en te kunnen beleven heeft Erfgoed Middelburg ook in 2024 bijgedragen aan diverse projecten waarin ons erfgoed een rol speelt. Zo zijn voor de mogelijke nieuwbouwlocaties de cultuurhistorische waarden in beeld en in kaart gebracht.

Erfgoed Middelburg was daarnaast ook betrokken bij de vele restauratie- en herbestemmingsopgaven van het gebouwde erfgoed en zelfs zeer intensief bij de voorbereidingen voor de op handen zijnde restauraties van het station en het stadhuis. Ten aanzien van de restauratie van het stadhuis op de markt is na een eerste overleg met de adviescommissie en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed over de restauratievisie in 2024 aanvullend bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd ten behoeve van verdere aanscherping van de restauratievisie. Ook is het najaarsdeel van het wettelijke verplichte Flora en Faunaonderzoek uitgevoerd waarbij de aanwezigheid van vleermuizen is vastgesteld. Het voorjaarsonderzoek wordt in de periode mei-juli 2025 uitgevoerd. Inspectie door de Monumentenwacht gaf aanleiding om verdere veiligheidsvoorzieningen te treffen tegen mogelijk afvallend materiaal en in december 2024 is een groot deel van de historische gevels voorzien van anti-steenvalnetten. Een actualisatie eind 2024 van de getroffen voorziening voor de restauratie laat als gevolg van onder andere gestegen bouwkosten een forse stijging zien. In de eerst helft van 2025 wordt de volledige scope van de de restauratieopgave uitgewerkt waarmee de totale investeringsopgave in beeld wordt gebracht. We streven naar eerste kwartaal 2026 start van de werkzaamheden.

In 2024 is ook een begin gemaakt met het opstellen van de Kerkenvisie in coproductie met Erfgoed Zeeland. En er is intensief gewerkt aan de nieuwe Nota Ruimtelijke Kwaliteit en de daaraan toe te voegen visualisering van de mogelijkheden voor zonnepanelen binnen de beschermde stadsgezichten. De planning is erop gericht om beide trajecten in 2025 af te ronden.

De provincie Zeeland heeft het afgelopen jaar het koersdocument Cultuur & Erfgoed vastgesteld. Hieruit volgt een intensievere samenwerking tussen beide beleidsvelden binnen de gemeente.

In samenwerking met de andere Zeeuwse gemeenten is in het Overleg Zeeuwse Overheden aandacht gevraagd voor de keten met betrekking tot de vergunningverlening, toezicht en handhaving bij het gebouwde erfgoed. Naar aanleiding daarvan is gestart met het onderzoeken van samenwerkingsverbanden tussen de Zeeuwse gemeenten, de provincie en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Archeologie

In 2024 heeft de Walcherse Archeologische Dienst (WAD) in lijn met het archeologiebeleid bij diverse ontwikkelingen geadviseerd en heeft er een actualisatie van het archeologiebeleid plaatsgevonden. Deze actualisatie is in december 2024 door de gemeenteraad vastgesteld en wordt in het omgevingsplan verder vertaald. De WAD is ook bezig geweest met de inventarisatie van de cultuurhistorische en landschappelijke waarden van Walcheren en heeft verschillende onderzoeken in opdracht van de gemeente uitgevoerd. In december 2024 heeft de WAD versterking gekregen door de werving van een tweede veldarcheoloog waarmee de WAD nu drie man sterk is.

Doelstelling 2. Bevorderen van de deelname aan en de kwaliteit van het sportieve en culturele aanbod in Middelburg

Brede SPUK/GALA

Het ministerie van VWS heeft samen met de VNG en VSG een manier gevonden om alle beschikbare middelen rondom preventie, sporten en bewegen te bundelen en onder te brengen in 1 specifieke uitkering (SPUK). Deze regeling richt zich op verschillende thema’s zoals: de Brede Regeling Combinatiefuncties, het Lokaal Sportakkoord, terugdringen gezondheidsachterstanden, kansrijke start, aanpak overgewicht, aanpak valpreventie, preventie, mentale gezondheid, leefomgeving, alcoholpreventie, versterken sociale basis, mantelzorg, een tegen eenzaamheid en welzijn op recept. Volgens de voorwaarden van het ministerie hebben wij hiervoor een plan van aanpak geschreven genaamd “Plan van aanpak Brede SPUK Middelburg 2023-2026” waarin we omschrijven op welke manier we de financiële middelen uit alle afzonderlijke thema’s inzetten.

Lokal Sportakkoord Middelburg

Ter uitvoering van het thema Lokaal Sportakkoord hebben we ook voor 2024 weer een uitvoeringsbudget mogen ontvangen van het Rijk. Dit budget is bedoeld om lokale sportieve projecten en samenwerkingsverbanden in Middelburg te stimuleren. Het afgelopen jaar hebben we de samenwerking met het Preventie Akkoord gezocht om zo ook projecten en initiatieven te ondersteunen die bijdragen aan de gezondheid van onze Middelburgers. In 2024 hebben we zo gezamenlijk 24 nieuwe lokale initiatieven financieel ondersteund die zijn ingediend via middelburgontmoet.nl en zijn getoetst aan de vooraf vastgestelde criteria.

Brede Regeling Combinatiefuncties

Het tweede sportieve thema is de Brede Regeling Combinatiefuncties. Met deze regeling proberen we verschillende sectoren als Sport, Cultuur, Gezondheid, Zorg en Onderwijs meer met elkaar te verbinden. Ook in 2024 heeft een team van combinatiefunctionarissen en buurtsportcoaches zich weer ingezet om de verbinding tussen deze sectoren te realiseren. Samen met de gezamenlijke ministeries en VNG/VSG zetten ze zich in om vraaggericht de toeleiding en begeleiding naar sport-, beweeg- en cultuuraanbod te versterken, zodat meer Middelburgers actief betrokken raken bij en deelnemen aan sporten, bewegen en cultuur en daarmee gezonder, actiever en fitter worden. Het afgelopen jaar waren er opnieuw meer dan 11 fte’s werkzaam als combinatiefunctionaris of buurtsportcoach in Middelburg, onderverdeeld bij vier werkgevers: Vizita, de gemeente Middelburg, Feel Fit Center Middelburg – Vlissingen en Cultuurpunt Walcheren. Nieuw het afgelopen jaar was de aanstelling met 1,0 fte bij Feel Fit Center Middelburg – Vlissingen waarmee er extra inzet is gepleegd op het verbeteren van de zwemvaardigheid van onze inwoners en het complete zwem- en beweegaanbod.

Jeugdfonds Sport en Cultuur

In 2024 hebben we als gemeente opnieuw deelgenomen aan het Jeugdfonds Sport en Cultuur Zeeland. Hiermee kunnen kinderen en jongeren uit Middelburgse gezinnen met weinig geld toch lid worden van een sportclub of aan zwemmen, dans, muziek, beeldende kunst, theater of iets anders creatiefs deelnemen. Voor die kinderen betalen we de contributie/ het lesgeld en in bepaalde gevallen soms ook de benodigde attributen.

Het afgelopen jaar zijn er in totaal 481 aanvragen goedgekeurd, alweer 23 meer dan in 2023. Hiervan zijn 439 kinderen kosteloos lid geworden van een sportvereniging of gestart met zwemlessen en hebben 42 kinderen gebruik gemaakt van het culturele aanbod dat Middelburg te bieden heeft. De top 3 sportactiviteiten waren zwemmen, voetbal en turnen/ gymnastiek. De top 3 cultuuractiviteiten waren dansen, muziek en scouting.

Volwassenfonds Sport en Cultuur

Nieuw het afgelopen jaar was onze deelname aan het Volwassenfonds Sport en Cultuur waarmee ook volwassenen uit Middelburg met weinig geld lid kunnen worden van een sportclub of aan dans, muziek, beeldende kunst, theater of iets anders creatiefs kunnen deelnemen. Ook voor deze doelgroep betalen we vanaf nu de contributie of het lesgeld.

Het afgelopen jaar 2024 zijn er in totaal 98 aanvragen goedgekeurd. Hiervan zijn 90 volwassenen kosteloos lid geworden van een sportvereniging en hebben 8 volwassenen gebruik gemaakt van het culturele aanbod dat Middelburg te bieden heeft. De top 3 sportactiviteiten waren fitness, zwemsport en zwemles. De top 3 cultuuractiviteiten waren yoga, pilates, muziek, zang en koor.

Sportaccommodaties

Het afgelopen jaar is er opnieuw veel beweging geweest op verschillende sportaccommodaties die Middelburg lief is. Zo is de vervanging van kunstgrasveld 2 bij Korfbalvereniging Swift voorbereid en aanbesteed en is er een opdrachtnemer gevonden die het werk begin 2025 uitvoert.

Met het oog op toekomstige sportparken zijn in 2023 de eerste voorbereidingen getroffen voor de aanbesteding om alle veldverlichting op onze sportparken te vervangen door ledverlichting. Deze vervangingen hebben grotendeels in 2024 plaatsgevonden. De laatste werkzaamheden hiervoor ronden we begin 2025 af.

In 2024 is ook onze pilot met de robotmaaier bij Voetbalvereniging Arnemuiden geëvalueerd. Deze evaluatie was positief. Dit geldt zowel voor de vereniging, die altijd een strak gemaaid veld heeft, als voor de gemeente Middelburg.

Ook KV TOP heeft inmiddels haar plannen afgerond om te starten met de uitbreiding van de kleed- en doucheruimtes op het complex. De opdracht is inmiddels gegeven en de start van de bouwwerkzaamheden zal nu niet lang meer op zich laten wachten.

Tennisvereniging Dauwendaele heeft besloten om te stoppen met al haar activiteiten. De leden van de tennisvereniging hebben eind oktober 2024 tijdens een algemene ledenvergadering besloten tot ontbinding van de vereniging. Het erfpachtrecht van de tennisvereniging in Dauwendaele zal per 31 maart 2025 worden beëindigd waardoor de vereniging nog voldoende tijd heeft om het terrein op te ruimen. Het huidige terrein bestaande uit vier tennisbanen met omheining wordt na het beëindigen van het erfpachtrecht openbaar beschikbaar gesteld voor de wijk Dauwendaele. Dit zolang er nog geen nieuwe bestemming voor is.

Tenslotte is vanaf 1 januari 2024 de exploitatie van het stadsgewestelijk zwembad overgegaan van Optisport naar Sportfondsen Feel Fit Center. Na een aarzelend eerste kwartaal met veel onduidelijkheid en gebrekkige communicatie zijn de meeste opstartproblemen inmiddels verholpen. Feel Fit Middelburg-Vlissingen blijft nog steeds groeien, zo stond de teller in december van 2024 bijvoorbeeld alweer op 750 zwemleskinderen en 1308 basis abonnementen. Ook zijn er drie mensen gestart aan de opleiding voor zweminstructeur. De verwachting is dat één instructeur in opleiding in maart 2025 de opleiding afrondt waardoor de wachtlijst voor zwemleskinderen zal gaan afnemen.

Doelstelling 3: Middelburg behoudt/versterkt haar positie van aantrekkelijke woon-, werk-, en verblijfsgemeente

In 2024 is Middelburg weer druk bezocht door toeristen. Dat is onder meer terug te zien in de inkomsten uit de toeristenbelasting. Toerisme blijft erg belangrijk voor de binnenstad van Middelburg. Mede daardoor is de leegstand, ondanks een aantal moeilijke jaren, erg laag. Zeker in vergelijking met andere (Zeeuwse) steden.

Doelstelling 4: Meer sfeer in de binnenstad en seizoensverlenging

Het subsidiebudget evenementen is ingezet voor de ondersteuning van activiteiten in verschillende categorieën (zoals muziek, cultuur, culinair, sportief) gedurende het hele jaar. De georganiseerde evenementen bevatten een aantal vaste waarden in Middelburg, zoals de City of Dance, de Beachgames, Middelburg Winterstad, Koningsdag, Middelburg VOLkoren, ZeelandJazz, N8vdN8 en een aantal eenmalige evenementen, zoals de start van een etappe van de wielerronde ZLM-tour en diverse activiteiten in het kader van het jubileumjaar 450 jaar stadsrechten Arnemuiden.

Door o.a. prijsstijgingen en verscherpte veiligheidseisen moesten evenementenorganisatoren het afgelopen jaar vaak hogere kosten maken dan een aantal jaar geleden voor het organiseren van dezelfde activiteit.

In 2024 zijn de kaders vastgesteld voor actualisering van het Middelburgse evenementenbeleid en zijn de voorbereidingen hiervoor uitgevoerd. In dat evenementenbeleid is -aansluitend op het toerismebeleid- de spreiding van het evenementenaanbod door het jaar heen opgenomen als uitgangspunt.

Doelstelling 5: Investeren in vergroening en een ecologisch verantwoord groenbeheer in Middelburg

Ecologisch verantwoord groenbeheer heeft in 2024 verder vorm gekregen en is steeds beter zichtbaar. Er zijn in elke wijk kwetterbosjes aangelegd met daar omheen vaak kruidenrijk grasland. Dit worden plekken waar voor verschillende diersoorten gedurende het jaar voedsel te vinden is en als stapstenen verspreid door de gemeente het leefgebied van deze soorten vergroot.

Maaien hebben we daarentegen steeds minder gedaan. Reden hiervoor is om op deze manier kruiden, schuilplekken en voeding voor ongewervelden te creëren. Daarbij geeft het een kleurrijke afwisseling met het intensief gemaaide gazon. Hierbij houden we natuurlijk rekening met het gebruik en de functie van het stuk gras. In de parken zoals Meiveld en Bolwerkenpark is vrijgekomen snoeimateriaal gebruikt voor het maken van takkenrillen en broeinesten. Deze plekken vormen een plek voor meer schimmels in de bodem en schuilplekken voor kleine dieren. In natuurlijke omgevingen zoals Geerseweg zijn bomen en struiken van uitsluitend inheems soorten en oorsprong toegepast. Bij het toepassen en inzaaien van kruidenvegetatie van inheemse soorten is er gebruik gemaakt van zaadmengsels die specifiek zijn ontwikkeld voor de gemeente Middelburg. Deze zijn van groot belang voor het ontwikkelen van een gezond ecosysteem in en rond de kernen van Middelburg.

Beleidsindicatoren

nnb=deze cijfers zijn nog niet bekend op basis van de gezondheidsenquêtes van het CBS c.q. RIVM

Wat heeft het gekost?

Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel / - nadeel)

We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen van € 50.000 of hoger toelichten. De post “overig” gaat telkens over één of meerdere afwijkingen die kleiner zijn dan € 50.000.