Veiligheid

Inleiding

Veiligheid is één van de belangrijkste aandachtsvelden van de (lokale) overheid. We willen dat onze inwoners veilig zijn en zich veilig voelen in hun gemeente en daar prettig kunnen wonen. Maar ook bedrijven moeten kunnen ondernemen in een veilige gemeente en bezoekers en toeristen moeten op een veilige manier kunnen recreëren en ontspannen.

De gemeente heeft de regierol bij het ontwikkelen en uitvoeren van het veiligheidsbeleid. De gemeente Middelburg werkt samen met verschillende partners in het veiligheidsdomein zoals Politie, Brandweer/ Veiligheidsregio en Openbaar Ministerie. Maar ook partners in het maatschappelijk domein spelen een belangrijke rol. Denk dan aan de GGD, RUD, zorg- en welzijnsorganisaties, scholen en de woningbouwcorporaties. Maar het belangrijkste zijn de inwoners en ondernemers. Inwoners en ondernemers die zich medeverantwoordelijk voelen om een bijdrage te leveren aan een veilige gemeente. Kortom, leefbaarheid en veiligheid is een verantwoordelijkheid van ons allemaal.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Integraal Veiligheidsbeleid Walcheren 2023-2026 , versie Middelburg

• Prostitutiebeleid (beleidsnota) (2000)

• Prostitutiebeleid (beleidsregels) (2000)

• Beleidslijn Bibob gemeente Middelburg 2023

• Regionaal Zeeuws Crisisplan (2022-2025)

• Victoriabeleid gemeente Middelburg (2000)

• Beleidsregel Victoriabeleid (2017)

• Beleidsregel Wet maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast (Wet MBVEO) (2013)

• Beleidsregel Wet Aanpak Woonoverlast (2018)

• Beleidsregel Veiligheid bij evenementen (2017)

• Nota omgaan met conventionele explosieven (2011)

• Damocles - Bestuurlijke handhaving van artikel 13b Opiumwet (2024)

• Regionaal Beleidsplan Politie Zeeland West-Brabant 2023-2026

Wat wilden we bereiken?

Maatschappelijk effect

De Middelburgers en de bezoekers van Middelburg moeten zich veilig voelen en moeten veilig zijn. Dan gaat het enerzijds om veiligheid in en rond het huis en in de buurt, anderzijds in het grotere verband van stad en regio. Er is uitvoering gegeven aan de activiteiten die zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma 2024 van het IVB Walcheren 2023-2026.

Doelstellingen

1. De basis op orde voor wat betreft een datagedreven aanpak van ondermijning.

2. Versterken van de weerbaarheid en integriteit van de gemeente Middelburg waardoor wordt voorkomen dat de gemeente ondermijnende activiteiten faciliteert en waardoor barrières worden opgeworpen tegen ondermijnende criminaliteit.

3. Tegengaan van bezit en gebruik (steek)wapens door jongeren.

4. Bewustwording creëren en handvatten bieden in het tegengaan van digitale criminaliteit.

5. Beter voorbereid zijn op de risico's die samenhangen met de energietransitie.

Wat hebben we bereikt?

Doelstelling 1: De basis op orde voor wat betreft een datagedreven aanpak van ondermijning.

De ambities in het IVB 2023-2026 voor wat betreft de aanpak van ondermijning betreffen het komen tot een Zeeuwse aanpak en het uitvoeren van een professionaliseringsslag. In 2024 heeft een pilot gelopen met een Districtelijk Interventieteam voor Zeeland. Daarnaast zijn er voorbereidingen getroffen voor een project voor het implementeren van een Gemeentelijk Signalen Overleg (GSO). Dit jaar hebben we uitvoering gegeven aan een publiekscampagne om meer signalen van ondermijning op te halen met name op bedrijventerreinen. We werken hierbij samen met Meld Misdaad Anoniem.

Doelstelling 2: Versterken van de weerbaarheid en integriteit van de gemeente Middelburg waardoor wordt voorkomen dat de gemeente ondermijnende activiteiten faciliteert en waardoor barrières worden opgeworpen tegen ondermijnende criminaliteit.

In 2024 heeft Middelburg geïnvesteerd in een bewustwordingstraject onder bestuur en medewerkers. Per afdeling zijn gesprekken gevoerd over integriteit en het signaleren van ondermijning. Ook het bestuur, zowel raad als college, heeft aandacht voor (bestuurlijke) integriteit en het voorkomen van ondermijning.

Doelstelling 3: Tegengaan van bezit en gebruik (steek)wapens door jongeren

Er is uitvoering gegeven aan de verschillende activiteiten uit het plan van aanpak 'tegengaan (steekwapen)geweld door jongeren'. Middelburg heeft een netwerk rondom dit thema ingericht, heeft de campagne (YouChoose) uitgebreid om risicojongeren meer perspectief te geven en heeft een PGA expert geworven voor de inrichting en start van de persoonsgerichte aanpak. Sinds 1 juli is Middelburg ook deelnemer (voor een periode van drie jaar) aan het landelijke programma Preventie met Gezag. Middelburg ontvangt subsidie om te investeren in de preventie van jeugdcriminaliteit. Het actieplan steekwapens wordt in het project 'preventie met gezag' geïntegreerd.

Doelstelling 4: Bewustwording creëren en handvaten bieden in het tegengaan van digitale criminaliteit

In 2024 heeft de waarnemend burgemeester een prijswinnaar in het zonnetje gezet bij de interventie HackShield. De politie organiseerde een livestream over criminele uitbuiting onder jongeren. In augustus vond een bijeenkomst plaats 'veilig online'. Deze is later herhaald in Arnemuiden. In Goes is de RISK factory gestart met een aantal scenario's waaronder ook tegengaan cybercriminaliteit. Alle Zeeuwse scholen kunnen hier aan meedoen. In april heeft Middelburg samen met Veere en Vlissingen een bijeenkomst voor ondernemers georganiseerd en vond er in november een escaperoom over digitale veiligheid plaats. Deze was speciaal voor ondernemers.

Doelstelling 5: Beter voorbereid zijn op de risico's die samenhangen met de energietransitie.

In 2024 zijn verschillende afdelingen binnen de gemeente aan de slag gegaan om aan de voorkant meer bewustzijn te creëren op de risico's die samenhangen met de energietransitie. Er wordt bijvoorbeeld gekeken of het mogelijk is een meldings- of vergunningsplicht op te nemen voor de plaatsing van (buurt)batterijen.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Doelstelling 1 & 2: Ondermijning

Bewustwordingsbijeenkomsten voor medewerkers

Om de meldingsbereidheid te vergroten heeft de gemeente bewustwordingsbijeenkomsten voor medewerkers georganiseerd. Dit heeft er mede toe bijgedragen dat in 2024 bij het meldpunt signalen ondermijning bijna veertig meldingen zijn binnengekomen. Het betrof diverse soorten meldingen, waaronder mogelijke hennepkwekerijen, drugshandel vanuit woningen, mogelijke mensenhandel (vaak arbeidsuitbuiting of seksuele uitbuiting) en vormen van milieucriminaliteit. Deze meldingen zijn beoordeeld en waar nodig mono of integraal opgepakt door de betrokken partners.

Naar een datagedreven aanpak van ondermijning

Vanuit de versterking van de informatiepositie is in 2024 een procesbeschrijving opgesteld. Deze procesbeschrijving bevat onder andere een uiteenzetting van het Lokaal Informatieoverleg (LIO) en het privacy-protocol. Eind 2024 is besloten het LIO om bouwen naar een gemeentelijk signalenoverleg ondermijning (GSO). Tevens is eind 2024 gestart met het opstellen van een informatiebeeld van één van de bedrijventerreinen in Middelburg, namelijk Arnestein.

In 2024 zijn vijf integrale (bedrijven)controles en twee integrale verkeerscontroles georganiseerd. Hierbij zijn onder andere een groot MDMA-lab en een illegale tabaksdrogerij en -snijderij aangetroffen. Ook is vanuit Middelburg deelgenomen aan een Zeeuwse integrale ondermijningscasus. Daarnaast is deelgenomen aan een Zeeuws brede prostitutiecontrole waarbij een illegaal bordeel in een huurwoning in Middelburg is aangetroffen.

In 2024 zijn bij Meld Misdaad Anoniem (MMA) drieëndertig meldingen voor de gemeente Middelburg binnengekomen. Dit varieerde van meldingen over (huiselijk) geweld, zwartwerken, uitkeringsfraude, onverklaard vermogen, bezit illegaal vuurwerk tot drugshandel. Alle meldingen zijn bekeken en indien noodzakelijk besproken met partners en waar mogelijk is er actie op ondernomen. In oktober 2024 is vanuit MMA een campagne gestart die is gericht op het genereren van meldingen over verdachte situaties op bedrijventerreinen. Middelburg doet hier aan mee en met berichten in de social media en billboards op straat is hier aandacht aan besteed. De campagne loopt door in 2025. 

Eind 2024 is het geactualiseerd damoclesbeleid (mogelijkheid tot sluiten van panden na aantreffen drugs) door de burgemeester vastgesteld. Hiermee geeft Middelburg uitvoering aan een Zeeuws brede beleidslijn. Het damoclesbeleid kan de gemeente gebruiken om bestuurlijk op te kunnen treden. Dit jaar heeft bestuurlijk optreden meer aandacht gekregen in Middelburg. Mede dankzij de inzet van een concernjurist zijn meerdere bestuurlijke waarschuwingen, sluitingen van panden en lasten onder dwangsom opgelegd.

Zeeuwse norm weerbare overheid

De Zeeuwse norm is een praktisch instrument om in de volle breedte van het tegengaan van ondermijning en het vergroten van de weerbaarheid van gemeente Middelburg activiteiten te ontplooien. Hierboven zijn verschillende zaken benoemd die daar een bijdrage aan leveren en onderdeel uitmaken van de Zeeuwse norm. Voorbeelden zijn bewustwording van zowel medewerkers als bestuurders, bestuurlijk instrumentarium, een goede informatiepositie en een gemeentelijk overleg om signalen te delen.

We zetten ons als overheden in Zeeland gezamenlijk in om georganiseerde criminaliteit tegen te gaan. In maart van ieder jaar rapporteert de stuurgroep van de Zeeuwse norm over de voortgang op verschillende onderdelen in het OZO.

Zorg en veiligheid

Radicalisering

In 2024 is, namens de Walcherse gemeenten, deelgenomen aan het overleg met betrekking tot radicalisering vanuit het Zorg- en Veiligheidshuis Zeeland. De aandacht voor het onderwerp radicalisering groeit. Door ontwikkelingen in de samenleving (zoals bijvoorbeeld polarisatie, daling vertrouwen in de overheid en oorlog) hebben we ook in Zeeland met steeds meer vormen en casuïstiek op het gebied van radicalisering/extremisme te maken. Soms halen deze zaken ook het landelijke nieuws, zoals de bekladding van de synagoge in Middelburg, of de aanhouding van een vrouw uit de gemeente Sluis op verdenking van het leidinggeven aan de Volksraad, een radicale groep soevereinen die zich afkeert van de overheid en bereid is daarvoor geweld te gebruiken.

In 2024 hebben de Zeeuwse gemeenten een gezamenlijke nota voor het tegengaan van radicalisering en extremisme opgesteld. Hierin staat we in Zeeland op dit thema doen, met welke reden en met welk resultaat. Om vormen van radicalisering en extremisme in Zeeland tegen te gaan zijn interventies nodig. De versterkingsgelden vanuit het Ministerie van Justitie en Veiligheid vormen een belangrijke bron om deze interventies uit te kunnen voeren. Maar gemeenten zullen ook zelf moeten investeren in de aanpak. Dat betreft vooral de inzet van menskracht om regie te kunnen voeren, initiatief te nemen en te coördineren. Door hier Zeeuws in samen te werken kunnen we deze inspanningsvraag delen. Daarnaast worden we ondersteund door landelijke organisatie zoals de Ministeries van Justitie en Veiligheid, Binnenlandse zaken en Sociale Zaken en Werkgelegenheid, het NCTV, het Landelijk Steunpunt Extremisme en het Expertise Centrum Sociale Stabiliteit.

Domeinoverstijgende samenwerking tussen Zorg en Veiligheid

Om de domeinoverstijgende samenwerking tussen Zorg en Veiligheid verder vorm te gegeven is er in 2024 gewerkt aan een solide basis op zowel bestuurlijk als professioneel gebied. Er vindt nu structureel overleg plaats tussen de burgemeester en de wethouder zorg in aanwezigheid van een ambtelijke afvaardiging over vraagstukken op het snijvlak van zorg en veiligheid. Ambtelijk is er een structureel afdelingsoverstijgend overleg gestart op beleidsmatig en uitvoerend niveau. Hierdoor wordt de groeiende groep inwoners met een diversiteit aan problemen op het snijvlak van zorg en veiligheid beter in beeld gebracht en de juiste interventie voor de betreffende inwoners ingezet. Daarnaast zijn de verbindingen in de regionale samenwerking met andere Zeeuwse gemeenten en partners op het gebied van zorg, veiligheid en straf aangehaald in lijn met de adviezen uit het Zeeuwse project ‘domeinoverstijgende samenwerking’ dat in 2024 is opgeleverd.

Door de gemeente Middelburg wordt een bijdrage geleverd aan diverse pilots uit het project zoals het inrichten van een regionaal interventie team (RIT) als onderdeel van de aanpak ‘personen met zorgwekkend in Zeeland’. En er is er een start gemaakt om de doorbraakmethodiek bij complexe casuïstiek te implementeren. Een projectleider is aangesteld met de opdracht een aantal zogenaamde ‘Skaeve Huse’ te realiseren op Walcheren. Met ‘Skaeve Huse’ wordt voorzien in passende woonruimte voor inwoners voor wie wonen in een reguliere woning en omgeving om verschillende redenen minder goed aansluit. 

Doelstelling 3: Jeugd en veiligheid

Aanpak steekwapens en jeugdcriminaliteit

In 2024 is er verder uitvoering gegeven aan de aanpak ‘steekwapens & jeugdcriminaliteit’. De ingezette lijn is verder verstevigd door de implementatie van de Persoonsgerichte aanpak, focus in de bewustwordingscampagne ‘YouChoose’ en de doorontwikkeling van twee netwerkbijeenkomsten voor professionals binnen jeugd en veiligheid.

Het fundament voor de Persoonsgerichte Aanpak is in 2024 gelegd en heeft eind 2024 een gezicht gekregen door het invullen van de functie van PGA-expert. In afwachting van een Zeeuwse blauwdruk en werkend convenant door de Zeeuwse projectleider, is er vervolg gegeven aan het inrichten van een werkende aanpak in Middelburg en in de regio. 

In de bewustwordingscampagne ‘YouChoose’ er is meer focus aangebracht om de doelgroep te bereiken. In de praktijk werd de kwetsbare en risicovolle jongeren beter bereikt door dichter tegen de kwetsbare en risicovolle jongeren aan te organiseren. Dit onder andere door de rol van ambassadeur in te zetten op een gerichte vraag vanuit een school, de jongeren te betrekken bij de aanpak in de rol van junior ambassadeur, de ambassadeur aan te laten sluiten bij de werkgroep en de jongerenwerker nauwer te verbinden met de jongeren op straat. 

De campagne ‘YouChoose’ is in 2024 meer verbonden met andere interventies (bijvoorbeeld de aanpak tijdens de kermis) en daarnaast beter geborgd door in 2024 gepubliceerde wetenschappelijke onderzoeken. 

In 2024 zijn er twee netwerkbijeenkomsten georganiseerd voor de professionals in het netwerk van jeugd & veiligheid. Het netwerk is in 2024 verder uitgebouwd en liet een brede afspiegeling zien van partijen uit het zorg- en veiligheidsdomein. Jongeren kregen tijdens de netwerkbijeenkomsten een rol in het programma om ook hier de jongeren dichtbij te hebben. 

Preventie met Gezag

Begin 2024 werd bekend dat de gemeente Middelburg door het Rijk was aangewezen als een van de gemeenten die in aanmerking kwamen om die incidenteel te worden ondersteund vanuit ‘Preventie met Gezag’ gelden. De aanvraag van Middelburg is geaccordeerd wat betekent dat Middelburg vanaf juli 2024 gestart is met ‘Preventie met Gezag’. Doel hierbij is om zoveel mogelijk te voorkomen dat jongeren (verder) betrokken raken in de georganiseerde criminaliteit. Lopende interventies vanuit bijvoorbeeld de ‘Aanpak Steekwapens & jeugdcriminaliteit’ en ‘Nieuw Perspectief‘ zijn ondergebracht in de aanpak ‘Preventie met Gezag’. De gelegde basis in Middelburg wordt verder op orde gebracht, er wordt een beter beeld gevormd van de aard en omvang en worden werkende interventies verder ingezet. Voorbeelden hiervan zijn de inzet van jeugdboa’s, specialistisch jongerenwerk, een programma op en met scholen en een wijkgerichte aanpak.

Doelstelling 4: Aanpak cybercriminaliteit

Vergroten weerbaarheid in de samenleving

Middelburg heeft het initiatief genomen om te komen tot een samenwerking binnen de eenheid Zeeland West-Brabant op het gebied van cybercriminaliteit. Vanuit het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft de regio subsidie ontvangen om deze samenwerking van de grond te krijgen. Om cybercriminaliteit tegen te gaan en om te voorkomen dat inwoners en ondernemers slachtoffer worden van cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit, werken we samen met onze veiligheidspartners. Daarover zijn afspraken gemaakt in de (lokale) veiligheidsplannen.

Op 3 april vond in de politieacademie te Ossendrecht de bestuurlijke Cyber awareness training Zeeland-West-Brabant plaats. Gemeente Middelburg heeft deze bijeenkomst mede mogelijk gemaakt. De ruim honderd deelnemers, waaronder burgemeesters, officieren van justitie, politievertegenwoordigers, AOV’ers, CISO’s en woordvoerders, doorliepen onder de deskundige begeleiding van dagvoorzitter Brenno de Winter een fictief scenario waarin zij in verschillende fasen werden geconfronteerd met (de gevolgen van) online opruiing, doxing, phishing, spoofing, desinformatie met behulp van deep fakes en afpersing in de vorm van ransomware.

Het doel van de training was het bestuurlijk bewustzijn op gebied van cybercriminaliteit te vergroten en handvatten te bieden om beter voorbereid te zijn op situaties wanneer gemeenten ermee worden geconfronteerd. Cybercriminaliteit en online aangejaagde ordeverstoringen zijn namelijk geen ICT-kwesties. Deze onderwerpen vragen betrokkenheid en daadkrachtig handelen van het lokale bestuur, in afstemming met OM en politie. En wanneer een cyberincident ontaardt in een crisis, heeft ook de Veiligheidsregio een rol in de gevolgbestrijding daarvan. De opbrengsten van de training zijn samen met een aantal verwijzingen naar handreikingen, later gebundeld in een kennisdocument en aangeboden aan de betrokken organisaties.

Doelstelling 5: Energietransitie

Er zijn in 2024 een aantal interne bijeenkomsten geweest met medewerkers van verschillende afdelingen en de Veiligheidsregio Zeeland (VRZ) om meer aandacht te vragen voor de veiligheid bij de energietransitie. Voor de relatie met het strategisch project Energietransitie, zie programma volksgezondheid. Dit heeft er onder andere toe geleid dat er een Zeeuwse “werkgroep batterijen” is opgericht, bestaande uit medewerkers ruimtelijke ordening van diverse gemeenten, vertegenwoordigers van Stedin, TenneT en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Deze werkgroep gaat zich bezig houden met het opstellen van regels/richtlijnen over hoe (buurt)batterijen op een veilige manier ruimtelijk kunnen worden ingepast. Daarnaast wordt er binnen de gemeente gekeken of het mogelijk is een meldings- of vergunningsplicht op te nemen voor de plaatsing van (buurt)batterijen. Sinds het van kracht worden van de Omgevingswet ondersteunt de VRZ bij vergunningen en omgevingsveiligheid via 'omgevingstafels'. Hierin heeft VRZ flinke stappen gezet. Ook wordt er regionaal en landelijk aandacht gevraagd voor de veiligheid van transport van ammoniak door of langs bewoond gebied.

Evenementen

Toezien op veiligheid van evenementen

In 2024 is wederom veel ambtelijke capaciteit gestoken in de voorbereiding op en uitvoering van veilige evenementen in onze gemeente. Samen met de adviserende veiligheidspartners is waar mogelijk een integraal OOV-advies opgesteld ten behoeve van evenementen waar een veiligheidsplan onderhevig aan is. Voor zover bekend zijn de investeringen van de afgelopen jaren inmiddels bij aan dragen aan een versnelde werkwijze voor zowel de gemeente als evenementenorganisatoren. Desondanks blijft regelmatig sprake van intensieve voorbereidingen op evenementen om alles in goede banen te leiden. Voorbeelden hiervan zijn de bijdrage aan het verloop van City of Dance 2024 dat letterlijk en figuurlijk in het water dreigde te gaan vallen en de voorbereiding op de evenementen rondom de jaarwisseling. De evenementen in 2024 zijn beheersbaar verlopen. Hierbij is geïnvesteerd in de relatie tussen evenementenorganisatoren met de gemeente Middelburg. OOV heeft input geleverd voor het nieuwe evenementenbeleid van de gemeente Middelburg.

Jaarwisseling

De voorbereiding op de jaarwisseling verliep het afgelopen jaar volgens plan. In aanloop naar de jaarwisseling was geen sprake van concrete dreigingssignalen op het gebied van verstoring van de openbare orde en veiligheid in Middelburg. Voor drie evenementen heeft de gemeente een evenementenvergunning afgegeven. Alle drie de evenementen zijn over het algemeen goed verlopen. De jaarwisseling werd ontsierd door een aantal incidenten, nl. de brand (in combinatie met stroomuitval) en een vuurwerkslachtoffer in Nieuw- en Sint Joosland en een onwelwording in de feesttent in Arnemuiden. De evenementen zijn geëvalueerd. Er wordt gekeken of herhaling van genoemde incidenten volgend jaar voorkomen kan worden. Hometown op de Markt in Middelburg is zonder noemenswaardige incidenten verlopen.

Rampenbestrijding en brandweer

Veiligheidsregio Zeeland

In 2024 is naar aanleiding van de wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen een start gemaakt met de aanpassing van de gemeenschappelijke regeling van de Veiligheidsregio Zeeland. Verder is het dekkingsplan brandweer verder uitgerold, waarmee de kwetsbaarheden in de paraatheid en opkomsttijden beter in kaart zijn gebracht. Ook is begonnen met de voorbereidingen voor de vervanging van een groot deel van het brandweermaterieel vanaf 2026.Vanuit landelijke gelden is ook een start gemaakt met het versterken van de afdeling crisisbeheersing. Ook op het gebied van samenwerking VRZ, GGD en RUD is het nodige gebeurd. De RUD heeft besloten niet meer te participeren in de samenwerking voor wat betreft bedrijfsvoering en huisvesting. Voor wat betreft de samenwerking tussen VRZ en GGD is in 2024 gestart met het uitwerken van een businesscase om de bedrijfsvoering van GGD en VRZ samen te voegen en het uitwerken van een businesscase voor gezamenlijke huisvesting.

Rampenbestrijding en bevolkingszorg

In 2024 is weer invulling gegeven aan het piket openbare orde en veiligheid en rampenbestrijding en crisisbeheersing. Dit betekent dat de gemeente 24 uur per dag, 365 dagen per jaar, bereikbaar en inzetbaar is bij calamiteiten. Om over de juiste kennis te blijven beschikken hebben de vijf piketmedewerkers in 2024 deelgenomen aan diverse trainingen en oefeningen. Ditzelfde geldt voor de medewerkers van de gemeente die bij de verschillende teams binnen Bevolkingszorg een rol hebben.

Beleidsindicatoren

nnb= deze indicatoren zijn nog niet beschikbaar bij het CBS

Wat heeft het gekost?

Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel/- nadeel)

We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen tussen de begroting 2024 na wijzigingen en de realisatie 2024 van € 50.000 of hoger toelichten.