Sociaal Domein

Inleiding

Binnen het programma sociaal domein was 2024 een jaar dat in belangrijke mate bestond uit het verder uitwerken en voortzetten van reeds ingezet beleid. De beleidsdoelen uit het Middelburgs Model voor zorg en ondersteuning (preventie & normaliseren, kwaliteit van zorg- en dienstverlening en passende zorg), vormden daarbij wederom een belangrijk kader. Zo werkten we bijvoorbeeld aan het uitbreiden van niet-geindiceerde voorzieningen. Daarnaast startten we in 2024 met het uitvoering geven aan het beleidskader "Iedereen kan meedoen. Bestaanszekerheid, meedoen naar vermogen en inburgering" dat eind 2023 werd vastgesteld. Op het gebied van jeugd stond 2024 in het teken van de voorbereidingen in het kader van nieuwe jeugdzorgcontracten en de voorbereidingen voor het beleidskader jeugd.

Hieronder leest u wat de resultaten zijn voor de gestelde doelen binnen het programma sociaal domein 2024.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Middelburgs Model voor zorg en ondersteuning (2021)

• Beleidsplan Sociaal Domein (2022)

• Integrale verordening jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning gemeente Middelburg (2024)

Wat wilden we bereiken?

A Preventie & normaliseren

Door preventief te werken bevorderen we het welzijn en welbevinden van onze inwoners, en voorkomen we de ontwikkeling van (zwaardere) zorg of ondersteuningsvragen. We zorgen voor laagdrempelige informatie en advies, en de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van zorg en ondersteuning zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. We zoeken samen met onze inwoners naar oplossingen in of zo dicht mogelijk bij het gewone leven. We bieden ondersteuning dicht bij de leefwereld van kinderen en gezinnen; in de thuissituatie, de kinderopvang en op school. Normaliseren betekent dat we als gemeente er voor zorgen dat ouders/opvoeders en jeugdigen tijdig de goede ondersteuning en hulp krijgen die hen helpt om zelfstandig hun leven vorm te geven. Bijvoorbeeld door het inzetten van opvoedondersteuning voor ouders in plaats van jeugdzorg.

Doelstellingen:

1. Het sociaal team dat in 2023 is ingericht, voert haar diensten uit conform het dienstverleningsconcept.

2. We onderzoeken in welke vorm voorzieningen het beste aansluiten bij de doelstellingen preventie en normaliseren.

3. We versterken de ondersteuning voor jongeren in het onderwijs.

4. We ontwikkelen in 2024 een beleidsplan jeugd.

5. We onderzoeken hoe we de steeds maar stijgende vraag en kosten naar Jeugdzorg kunnen beperken.

B Kwaliteit van dienstverlening

Kwalitatief goede dienstverlening komt direct ten goede aan onze inwoners. Dat betekent onder andere dat we werken met goed opgeleide medewerkers, die luisteren naar en kijken vanuit het perspectief van de inwoner. Zij worden ondersteund door de juiste werkprocessen in organisaties waarin voldoende ruimte is voor leren en verbeteren in de uitvoeringspraktijk. Dit geldt zowel voor de dienstverlening die direct onder gemeentelijk aansturing valt, als voor dienstverlening die we subsidiëren of inkopen.

Doelstellingen:

1. Toegang in Middelburg (TIM) en het sociaal team zijn toegankelijk en bereikbaar. Ze werken goed samen met elkaar en de externe samenwerkingspartijen zoals Orionis en de zorgaanbieders.

2. We handelen de zorgvraag van inwoners bij TIM af binnen de wettelijk voorgeschreven termijnen.

3. We verbeteren onze communicatie naar buiten toe, met aandacht voor laaggeletterdheid en eenvoudig taalgebruik.

C Passende zorg

Iedere Middelburger moet kunnen rekenen op passende zorg. Onder passend verstaan we kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar. Veiligheid voor onze (jeugdige) inwoners heeft hierbij een hoge prioriteit.  De zorg die we bieden is waardegedreven. Dat wil zeggen dat de zorg in samenspraak met de inwoner wordt ingevuld, en uitgaat van positieve gezondheid. Daarnaast zetten we in op fraudebestrijding en toezicht en handhaving om onze uitgangspunten te controleren, en waar nodig in te kunnen grijpen.

Doelstellingen:

1. We zetten in op toezicht en handhaving en het tegengaan van fraude in het zorglandschap.

2. We besteden de nieuwe contracten jeugdzorg aan.

D Bijdragen aan bestaanszekerheid

Bestaanszekerheid is niet alleen de zekerheid van voldoende en voorspelbaar inkomen. Ook zekerheid om betaalbaar te wonen, toegang tot betaalbare zorg en het vrij zijn van schulden zijn noodzakelijke voorwaarden om de rust en ruimte te vinden die nodig is om je als mens te ontwikkelen en mee te doen in de samenleving. We willen ons de komende jaren inspannen om financiële de bestaanszekerheid van onze inwoners waar mogelijk te versterken. Het beleid "Bestaanszekerheid, Meedoen en Inburgering" vormt daar in 2024 een nieuwe leidraad voor.

Doelstellingen:

1. We geven uitvoering aan het eind 2023 afgeronde beleidskader bestaanszekerheid, meedoen naar vermogen en inburgering.

2. We houden vast aan een ruimhartig minimabeleid en onderzoeken waar we dit effectief kunnen versterken.

E Meedoen naar vermogen

We willen dat inwoners zich kunnen ontplooien en naar vermogen kunnen meedoen aan de samenleving. Inwoners zijn aan het werk, gaan naar school, zorgen voor hun gezin of naasten, doen mee via vrijwilligerswerk, beschut werk of dagbesteding. Middelburgers zorgen voor zichzelf en voor elkaar. De gemeente helpt waar nodig. Extra aandacht gaat hierbij uit naar de statushouders en (gezins-) migranten.

Doelstellingen:

1. We maken mede mogelijk dat inwoners met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt kansen krijgen om economisch en maatschappelijk te participeren.

2. We werken aan de ontwikkeling van een brede SROIaanpak.

3. We maken vroegtijdig ondersteuning van niet-uitkeringsgerechtigde jongeren mede mogelijk.

4. We evalueren en continueren de uitvoering van de Wet inburgering.

Wat hebben we bereikt?

A Preventie & normaliseren

1: We investeren in de inrichting van het sociaal team Middelburg. Het sociaal team dat in 2023 is ingericht, voert haar diensten uit conform het dienstverleningsconcept.

Niet volgens plan.

Bij het sociaal team kunnen inwoners terecht met hun brede ondersteuningsvragen (Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Jeugdwet, Participatiewet, Wet gemeentelijke schuldhulpverlening). Het sociaal team biedt informatie en advies en voert hulp en ondersteuning uit en/of leidt inwoners toe naar de juiste vorm van hulp. De uitvoering van het sociaal team is belegd bij stichting Vizita. Deze organisatie is een fusieorganisatie van de voormalig welzijns- en maatschappelijk werk organisatie. Het sociaal team beoogt een integratie van de verschillende vormen van hulp en ondersteuning vanuit de twee sociaal werksoorten. Dit is opgenomen in gemeentelijk beleid en in het dienstverleningsconcept van de organisatie. De organisatie geeft aan dat haar medewerkers allen het gezicht zijn van het sociaal team. In de praktijk is het nog lastig om op de nieuwe manier te werken en de dienstverlening vanuit éen breed team (lees: het sociaal team) te organiseren.

2. We versterken en vernieuwen onze algemene voorzieningen sociaal domein. We onderzoeken in welke vorm voorzieningen het beste aansluiten bij de doelstellingen preventie en normaliseren.

Gerealiseerd.

We werkten op verschillende manieren aan nieuwe vormen van voorzieningen die aansluiten bij onze doelstellingen op het gebied van preventie en normaliseren. Zo stimuleerden we in 2024 via de Subsidieregeling algemene voorzieningen Sociaal Domein een verruiming van het aanbod aan inloopvoorzieningen. Deze zijn bedoeld voor laagdrempelige ontmoetingen van inwoners van 1-100 jaar uit allerlei doelgroepen. Inwoners kunnen daar een netwerk opbouwen en/of onderhouden en deelnemen aan activiteiten. Daarmee willen we bijvoorbeeld eenzaamheid en de inzet van zwaardere hulp voorkomen. Naast al bestaande voorzieningen zoals Tabadila en City Seeds, subsidieerden we zo’n 15 nieuwe inloopvoorzieningen. De inloopvoorzieningen variëren van laagdrempelig/voor iedereen tot specifiek gericht op een bepaalde doelgroep. Voorbeelden zijn: Bie de Buren (laagdrempelige inloop voor alle inwoners van Arnemuiden) en Bolwerk (indicatieloze inloop/dagbesteding).

Ook startten we een pilot Participatiewet- Wmo. In deze pilot bespreken de consulenten van Orionis en van TIM een aantal casussen waarbij inzet vanuit Orionis en de gemeente gewenst is. Op deze manier willen we vanuit de uitvoeringspraktijk in beeld brengen voor welke doelgroep een brede klantbenadering nodig is. De pilot loopt tot halverwege 2025. Na de pilot maken we, indien nodig, structurele werkafspraken voor een integrale aanpak.

Daarnaast hebben we het gratis Connexxion-vervoer voor Wmo gerechtigden verlengd.

Tot slot, startten we in 2024 gesprekken met zorgaanbieders Wmo en Jeugd over een uitbreiding van de voorziening Thuisbegeleiding Zonder Indicatie (TZI). Deze voorziening beoogd om met lichte vormen van ondersteuning in de thuissituatie huishoudens en gezinnen snel met lichte vormen van ondersteuning te helpen. Dit onder meer om te voorkomen dat zwaardere (geïndiceerde) Wmo- of Jeugdhulp nodig is. De gesprekken hierover lopen door in 2025.

3. We versterken de ondersteuning voor jongeren in het onderwijs

Gerealiseerd.

Sinds 2023 worden de ondersteuningsstructuren in het onderwijs versterkt door intensivering van het jongerenwerk op de scholen, schoolmaatschappelijk werk, preventieve inzet op GGZ, verslavingsproblematiek, crimineel gedrag (groeps- en individueel gericht). In de afgelopen jaren hebben we geconstateerd dat door de intensivering er beter aangesloten kan worden bij de behoefte van scholen. Er is meer beschikbaarheid van groepstrainingen en -interventies, spreekuren voor leerlingen en ondersteuning voor leerkrachten. Scholen geven aan dat er hierdoor meer leerlingen door middel van lichte ondersteuning bereikt worden. Daarnaast is de samenwerking versterkt tussen de organisaties die dit bieden, de scholen en de gemeentelijke toegang.

4. We ontwikkelen in 2024 een beleidsplan jeugd.

Niet volgens plan.

Als gevolg van wegvallen van ambtelijke capaciteit is de realisatie van het beleidsplan Jeugd verplaatst naar zomer 2025.

5. We onderzoeken hoe we de steeds maar stijgende vraag en kosten naar Jeugdzorg kunnen beperken.

Gerealiseerd.

Het afremmen van de al jaren stijgende vraag naar en kosten voor jeugdzorg is een complex vraagstuk waar veel gemeenten in Nederland mee worstelen. Om grip te krijgen is onderzocht waar maatregelen getroffen kunnen worden om kosten te beperken. Dat gaat om: de regionale inkoop van de jeugdhulp, de gemeentelijke toegang, het aanbod aan gemeentelijke voorliggende voorzieningen en de afbakening van wat we verstaan onder jeugdzorg via de gemeentelijke verordening. Een goede informatiepositie is daarnaast een belangrijke randvoorwaarde.

In 2024 hebben we veel inzet geleverd voor het regionale aanbestedingsproces voor de inkoop van de jeugdzorg Zeeland. Dit proces loopt in 2025 nog door, met als inzet nieuwe contracten jeugd per 1 januari 2026. In het regionale proces wordt ook gezamenlijk gezocht naar mogelijkheden om de verschillende Zeeuwse toegangen te harmoniseren. Dit onder meer om er voor te zorgen dat er betere samenwerking kan ontstaan met zorgaanbieders en er gerichter gestuurd kan worden via het contractmanagement. Lokaal brachten we via twee rapportages sociaal domein de ontwikkeling van kosten en vraag naar jeugdhulp in kaart. Het ontsluiten en goed in kaart brengen van relevante data is een proces, waarin we nog steeds leren en ontwikkelen. Ook werkten we aan het ontwikkelen van verschillende lokale projectplannen om de lokale aanpak voor jeugd te versterken. Al deze initiatieven lopen door in 2025.

B Kwaliteit van dienstverlening

1. Toegang in Middelburg (TIM) en het sociaal team zijn toegankelijk en bereikbaar. Ze werken goed samen met elkaar en de externe samenwerkingspartijen zoals Orionis en de zorgaanbieders.

Deels gerealiseerd.

Stichting Vizita heeft de opdracht om het sociaal team voor de gemeente uit te voeren. De fusieorganisatie heeft in 2024 veel aandacht moeten besteden aan haar interne bedrijfsvoering, werkprocessen en kwaliteitsverbetering. Vanuit de organisatie is in 2024 aangegeven geen ruimte te hebben om hier verdere afspraken met TIM en Orionis Walcheren over te maken. Het uitgangspunt voor de lopende casuïstiek was een (warme) overdracht te organiseren waar nodig en terug te vallen op bestaande afspraken.

TIM is de plek voor inwoners met hulpvragen waar geïndiceerde zorg nodig is. Het afgelopen jaar is door TIM outreachende samenwerking met partners voortgezet: er is ingezet op samenwerking met (huis)artsen en binnen onderwijs.

2. We handelen de zorgvraag van inwoners bij TIM af binnen de wettelijk voorgeschreven termijnen.

Gedeeltelijk gerealiseerd.

Begin 2024 heeft TIM over het algemeen de zorgvragen, met name die van Wmo, binnen de wettelijke termijnen kunnen afhandelen. Het aantal nieuw ontvangen aanvragen/meldingen was groot, maar passend bij de formatie van TIM, ook door inzet van tijdelijke middelen voor inhuur. Vanaf Q2 bleek de vaste formatie van TIM niet toereikend om de stijgende aanvragen op te vangen. Dit heeft ertoe geleid dat de zorgvragen van inwoners na Q2 2024 door TIM niet meer binnen de wettelijk voorgeschreven termijn van 8 weken konden worden afgehandeld. Dit had naast de verminderde personele inzet nog twee oorzaken. Ten eerste nam in 2024 het aantal meldingen/ aanvragen ten opzichte van 2023 bij TIM toe (Wmo + 29% , Jeugd + 25%). Hierdoor liep de wachttijd^[1] voor de inwoner op. Daarnaast merkt TIM ook dat het zorgvuldig onderzoek doen in de praktijk meer tijd kost (meer complexe casussen), met name als informatie van derden noodzakelijk is.

TIM heeft structureel aandacht voor de wettelijke termijnen. Het monitoren ervan is vergemakkelijkt doordat er dashboards zijn ontwikkeld, waarmee de ontwikkeling van de doorlooptijd en wachttijd gemonitord wordt.

^[1] Wachttijd = het aantal dagen tussen ontvangst van het meldingsformulier (Wmo) / aanvraag (Jeugd) en de start van het onderzoeksgesprek met de inwoner.

3. We verbeteren onze communicatie naar buiten toe, met aandacht voor laaggeletterdheid en eenvoudig taalgebruik.

Gerealiseerd.

Alle brieven die aan inwoners verstuurd worden vanuit TIM zijn in 2024 herschreven op b1-niveau. Deze worden medio 2025 ingevoerd in het systeem. Voor jeugd is een infographic ontwikkeld, waarin het werkproces van aanvraag tot besluit staat uitgelegd, met ondersteunende plaatjes. Voor Wmo wordt deze in 2025 samengesteld. De volgende stap is het verbeteren van mails en het verbeteren van de website. 

Aandacht voor eenvoudig taalgebruik, namen we ook op in de visie op dienstverlening. Dit om er voor te zorgen dat hier organisatiebreed, bij alle communicatie naar buiten toe oog voor is.

Compensatie van de energiekosten voor maatschappelijke organisaties (beleidswens)

Gerealiseerd.

Het college heeft alle organisaties die bekend waren bij de gemeente en mogelijk in aanmerking kwamen voor energiecompensatie aangeschreven middels een aangetekende brief of e-mail. Maatschappelijke organisaties konden van 1 januari tot 1 juni 2024 een aanvraag indienen. In totaal hebben 26 maatschappelijke organisaties een correcte aanvraag ingediend. Doordat het compensatieplafond niet werd overschreden, hadden alle organisaties recht op het volledig aangevraagde compensatiebedrag.

C Passende zorg

1. We zetten in op toezicht en handhaving en het tegengaan van fraude in het zorglandschap

Deels gerealiseerd.

In 2024 is een Zeeuwse kwartiermaker aangesteld om zorgfraudebestrijding verder door te ontwikkelen. Het is de bedoeling dat er in totaal zes toezichthouders actief worden voor zorgfraude. Inmiddels zijn er twee toezichthouders aangesteld die starten per 1 maart 2025.

2. We besteden de nieuwe contracten Jeugdzorg aan.

Niet volgens plan.

De aanbesteding voor de Zeeuwse jeugdzorg werd uitgesteld. In 2024 startten we met voorbereiding voor het sluiten van nieuwe Zeeuwse jeugdzorgcontracten, die per 1 januari 2026 moeten ingaan.

D Bijdragen aan bestaanszekerheid

1. We geven uitvoering aan het eind 2023 afgeronde beleidskader bestaanszekerheid, meedoen naar vermogen en inburgering.

Gerealiseerd.

Het beleidskader gaat uit van drie beleidsdoelen: 1. Financiële bestaanszekerheid versterken; 2. Participatie mede mogelijk maken; 3. Ondersteunen van duurzame participatie inburgeraars.

Het beleidskader bestrijkt de periode 2023 tot en met 2026. In 2024 behaalden we resultaten op alle drie de beleidsdoelen. Voorbeelden zijn:

• We verlengden de pilot gratis OV voor minima met 2 jaar;

• We schaften een leskist voor het primair onderwijs aan;

• We organiseerden een netwerkbijeenkomst voor onze partners;

• We gaven vorm aan Social Return on Investment;

• We sloten nieuwe contracten voor de leerroutes inburgering af;

• We begeleidden inburgeraars intensiever bij het zoeken naar (vrijwilligers)werk

Via een memo actieve informatie stelden we de raad de hoogte van alle resultaten.

2. We houden vast aan een ruimhartig minimabeleid en onderzoeken waar we dit effectief kunnen versterken.

Gerealiseerd.

Naast de bestaande minimaregelingen zoals de bijzondere bijstand, Jeugdfonds Sport en Cultuur, de collectieve zorgverzekering voor gemeenten en de individuele inkomenstoeslag, heeft Middelburg in 2024 de pilot gratis OV voor minima met twee jaar verlengd en zijn er in 2024 eenmalig cadeaubonnen voor de eindejaarperiode beschikbaar gesteld voor kinderen van minima. Ook werd besloten om aan te sluiten bij Geldfit, een instrument waarmee we inwoners willen helpen meer inzicht te krijgen in hun financiële gezondheid en het aanbod aan mogelijkheden voor (zelf)hulp. Het verlengen van de pilot gratis OV voor minima en het aansluiten bij Geldfit waren aanbevelingen uit een eerder onderzoek naar het Middelburgse pakket van minimaregelingen. 

E Meedoen naar vermogen

1. We maken mede mogelijk dat inwoners met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt kansen krijgen om economisch en maatschappelijk te participeren.

Gerealiseerd.

Wij gaven in 2024 hier op verschillende manieren vorm aan:

• Orionis ging door met de methode Werken naar Vermogen. Op basis van een ontwikkelgesprek krijgen klanten een coachingsplan op maat. Deze aanpak helpt hen een stap op de participatieladder te zetten en verkleint de afstand naar werk.

• De drie Walcherse gemeenten investeerden extra in re-integratie. Hierdoor kon Orionis in 2024 100 klanten extra een re-integratietraject aanbieden. Doel is dat 40 klanten ook daadwerkelijk binnen 18 maanden uitstromen naar werk.

• Orionis voert samen met de woningcorporaties het project "wonen, werken in de wijk” uit. Deze samenwerking is in 2024 structureel geworden. Klanten van Orionis met een afstand tot de arbeidsmarkt doen werkervaring op bij huurders van de woningcorporaties.

• Om te kijken of het creëren van basisbanen aanvullend kan zijn en nog meer kan bijdragen aan het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt, voerden we een haalbaarheidsonderzoek uit. Wij concludeerden dat basisbanen onvoldoende extra's brengen.

2. We werken aan de ontwikkeling van een brede SROIaanpak.

Gerealiseerd.

We stelden een actieplan Social Return op. Gebleken is dat het niet meer mogelijk is om functies, vacatures of afgeronde opdrachten uit te zetten bij Orionis of het UWV. Hiervoor zijn namelijk geen geschikte medewerkers meer voorhanden. We moeten creatiever zijn. Daarom zetten we extra in op de gemeente als werkgever, als opdrachtgever voor het Werkleerbedrijf, als inkoper en als subsidieverlener. Een belangrijk onderdeel is de bedrijfsanalyse. In 2024 voerden het UWV en Orionis bij het cluster P&O een bedrijfsanalyse uit. Gekeken is welke kleine taken binnen functies gebundeld kunnen worden tot 1 nieuwe functie, die wél uitgevoerd kan worden door iemand met een afstand tot de arbeidsmarkt. De eerste resultaten zijn positief.

De afdelingen Publiekszaken (crematorium) en Stadsbeheer zagen daarnaast mogelijkheden om medewerkers van Orionis het hele jaar door in plaats van enkele maanden te laten werken.

3. We maken vroegtijdige ondersteuning van niet-uitkeringsgerechtigde jongeren mede mogelijk.

Gerealiseerd.

Rondom jongeren werken veel organisaties al samen. In wisselende samenstelling bieden organisaties en de gemeente hulp aan kwetsbare jongeren. In aanvulling hierop versterkten we de samenwerking tussen Orionis en de PGA-aanpak van het domein veiligheid. Daarnaast startten Orionis en TIM een pilot (zie ook doelstelling A.2). Dit met als doel de jongeren beter en sneller te helpen en de stap naar participatie door een gezamenlijke inzet kleiner te maken.

In Dauwendaele startten Orionis, OZEO, RBL en FC Dauwendaele met het JOP.  Doelgroep zijn jongeren van 18-23 jaar die geen studie of baan hebben. Het JOP richt zich op het bereiken van de doelgroep door actief op zoek te gaan (evenementen, huis-aan-huis bezoek, jongerencentra, etc.), jongeren te activeren en hen te helpen of door te verwijzen wanneer zij problemen hebben.

4. We evalueren en continueren de uitvoering van de Wet inburgering.

Deels gerealiseerd.

De uitvoering van de Wet Inburgering 2021 is gecontinueerd in 2024. De evaluatie is uitgesteld naar het eerste kwartaal van 2025. Dit omdat in 2024 nog niet alle onderdelen (bijvoorbeeld de leerroutes) in uitvoering waren. De resultaten worden gedeeld met de gemeenteraad. Op basis van de evaluatie bekijken we wat gecontinueerd, versterkt of aangepast moet worden in de uitvoering.

Formatie vluchtelingen aan het werk (beleidswens)

Gerealiseerd.

Orionis heeft een plan van aanpak gemaakt. De doelgroep bestaat uit mensen met een uitkering die onder de oude wet inburgering vallen en inburgeraars die de Z-route volgen en onder de huidige wet inburgering vallen. Zij draaien een paar dagen mee in het werkleerbedrijf en krijgen een assessment. Daarna start de begeleiding richting werk. De eerste groep inburgeraars die begeleid wordt richting werk start in april 2025. Elke klant krijgt een plan van aanpak en wordt gevolgd met de participatieladder.

Beleidsindicatoren

nnb= indicator nog niet bekend bij CBS

Wat heeft het gekost?

Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel / - nadeel)

We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen van € 50.000 of hoger toelichten. De post “overig” gaat telkens over één of meerdere afwijkingen die kleiner zijn dan € 50.000.