Sport, cultuur en recreatie

Inleiding

Middelburg is een stad met ambitie. In de Kwaliteitsatlas Middelburg 2030 is een visie geformuleerd op de ontwikkeling van onze gemeente. Om deze visie te realiseren, is het noodzakelijk de aantrekkingskracht van de Zeeuwse hoofdstad te vergroten. Door het aanbieden van hoogwaardige activiteiten op het gebied van sport, cultuur en recreatie kan de aantrekkingskracht van Middelburg voor nieuwe inwoners, nieuwe bedrijven en toeristen worden versterkt. Het is van belang dat Middelburg zich in positieve zin onderscheidt van de overige gemeenten in Zeeland.

Binnen het programma Sport, cultuur en recreatie worden activiteiten ontplooid die bijdragen aan het gewenste imago en aan de promotie van de stad en activiteiten gericht op een recreatieve, sportieve, gezonde en educatieve tijdbesteding van inwoners en bezoekers van de stad.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Kwaliteitsatlas Middelburg 2030

• Sportnota “Middelburg in Beweging 2013 – 2016”

• Lokaal Sportakkoord Middelburg 2020

• Evenementenbeleid 2002

• DNA Middelburg 2013

• Actieplan binnenstad 2015

• Nota Archeologische monumentenzorg Walcheren 2016-2022

• Cultuurvisie Middelburg 2028, “op Kunst&Cultuur kun je bouwen”, december 2017

Wat wilden we bereiken?

Maatschappelijk effect

Middelburg moet een vitale stad zijn waarin het prettig wonen, werken en recreëren is. En een stad die een aantrekkingskracht heeft die tot ver buiten de regio reikt.

Doelstellingen

1. Realisering van een onderscheidend podiumaanbod ten opzichte van de overige podia in Zeeland

2. Bevorderen van de deelname aan en de kwaliteit van het sportieve en culturele aanbod in Middelburg

3. Middelburg behoudt/versterkt haar positie van aantrekkelijke woon-, werk-, en verblijfsgemeente

4. Meer sfeer in de binnenstad en seizoensverlenging

5. Een ecologisch verantwoord groenbeheer van de woonomgeving

6. Behoud Monumenten

Wat hebben we bereikt?

Doelstelling 1: Realisering van een onderscheidend podiumaanbod ten opzichte van de overige podia in Zeeland

Net als in 2020 is in 2021 de programmering podiumkunsten door sluitingsperioden vanwege COVID-19 in de eerste en laatste maanden van het jaar voor een groot deel afgelast of verplaatst. De financiële tegenslagen zijn opgevangen door landelijke ondersteuningsmaatregelen en met de inzet van gemeentelijke coronamiddelen om de sector te ondersteunen.

Doelstelling 2: Bevorderen van de deelname aan en de kwaliteit van het sportieve en culturele aanbod in Middelburg

Ondanks de coronacrisis en de bijbehorende beperkingen zijn er in 2021 in totaal 348 kinderen uit gezinnen met weinig geld aan een lidmaatschap van een sportclub geholpen en hebben 55 kinderen deelgenomen aan dans, muziek, beeldende kunst, theater of iets anders creatiefs. Kortom, minder dan dat we vooraf als doel hadden gesteld, maar gezien alle beperkingen toch een mooie prestatie.

Doelstelling 3: Middelburg behoudt/versterkt haar positie van aantrekkelijke woon-, werk-, en verblijfsgemeente

Het jaar 2021 was ook voor het toerisme en de ondernemers opnieuw een moeilijk jaar. Door de geldende lockdown zijn er opnieuw minder toeristen op Walcheren en Middelburg geweest dan gebruikelijk.

Doelstelling 4: Meer sfeer in de binnenstad en seizoen verlenging

Diverse culturele en andere evenementen waren in de gemeente Middelburg gepland, zowel ‘vaste waardes’ voor de gemeente als nieuwe initiatieven. Helaas heeft COVID-19 ook op de evenementen van Middelburg in 2021 een grote invloed gehad. Het meerendeel kon helaas niet doorgaan in de geplande vorm.

Doelstelling 5: Een ecologisch verantwoord groenbeheer van de woonomgeving

In 2021 zijn verschillende beheerprojecten uitgevoerd waarbij verharding is vervangen voor groen. En er is een nieuwe overeenkomst gesloten voor beheersing van onkruid op verharding. Hiermee verwachten we de komende twee jaar weer een onkruidvrij straatbeeld.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Doelstelling 1 : Realisering van een onderscheidend podiumaanbod ten opzichte van de overige podia in Zeeland

Cultureel Profiel

Door de coronamaatregelen en de daaruit volgende beperkte openingsmogelijkheden voor de sector in 2021, was extra maatwerk nodig. De subsidies 2021 zijn wel uitbetaald zoals gebruikelijk. Bij de afrekening wordt gekeken naar gezochte alternatieven voor niet-nagekomen prestatieafspraken.

Het Rijk heeft in 2021 aan alle gemeenten extra coronamiddelen ter beschikking gesteld, ook ten behoeve van cultuur. Ondersteuning van de sector tijdens de coronamaatregelen was prioriteit. Invoering van de ‘prioriteiten cultuurvisie’ zal daarom vanaf 2022 plaatsvinden. Er is besloten om de sector te ondersteunen door besteding van de rijkscoronamiddelen. Daarmee is in 2021 noodsubsidie verstrekt aan organisaties die door de coronamaatregelen in financiële problemen kwamen. Daarnaast is via twee kanalen de sector ondersteund bij het toekomstbestendig maken van culturele organisaties: via innovatiesubsidie voor gemeentelijke projecten en via deelname aan de provinciebrede stimuleringsregeling Samen in Zee. De rijksmiddelen die na 2021 nog beschikbaar zijn, worden in 2022 alsnog besteed aan ondersteuning van de cultuursector.

Podiumkunsten

In de afronding van de renovatie van Schouwburg Middelburg spelen nog enkele zaken. In samenspraak met de schouwburg is ervoor gekozen dit af te handelen nadat de invloed van corona op de sector gestabiliseerd is.

Organisaties hebben zich de afgelopen twee jaar erg inventief getoond, bijvoorbeeld door in de zomermaanden openluchtactiviteiten te organiseren (Zeeuwse Concertzaal) en met opnameapparatuur livestreaming mogelijk te maken (Schouwburg Middelburg). De samenwerking tussen de podiumkunst-organisatie is naar aanleiding van de coronamaatregelen geïntensiveerd. Zo hebben de organisaties gezamenlijk de uitdagingen van de deelsector in kaart gebracht.

Beeldende kunst

Middelburg ontvangt sinds 2009 een decentralisatie-uitkering Beeldende Kunst en Vormgeving van € 150.000. Deze uitkering wordt gebruikt ter dekking van onze uitgaven op dit gebied. Middelburg draagt minimaal eenzelfde bedrag bij in de vorm van een budgetsubsidie aan Stichting Beeldende Kunst Middelburg (de Vleeshal), een prestatiesubsidie aan CBK Zeeland ter voorbereiding van de buitenmanifestatie Façade in 2022 en een waarderingssubsidie aan Stichting Caesuur.

Bibliotheek

Bibliotheken zijn in 2021 aangemerkt als essentiële dienstverlening. Daardoor hebben de coronamaatregelen alleen op onderdelen van de dienstverlening van ZB Bibliotheek van Zeeland invloed gehad. Groepsactiviteiten zoals lezingen vonden niet of online plaats, het uitlenen van boeken was het hele jaar mogelijk. Opening van het (fysieke) Infoplaza, met een taalhuisloket en Informatiepunt Digitale Overheid, was afhankelijk van de coronamaatregelen.

Doelstelling 2. Bevorderen van de deelname aan en de kwaliteit van het sportieve en culturele aanbod in Middelburg

Sportaccommodaties

Om kwalitatieve, veilige en toegankelijke sportaccommodaties te behouden voert Middelburg jaarlijks periodiek en groot onderhoud op haar sportcomplexen uit. In 2021 is dit in goed overleg met alle gebruikers en volgens planning verlopen. Incidenteel is grootschalige renovatie van een veld nodig, het afgelopen jaar was dit veld 5 op sportcomplex De Kruitmolen welk geheel gerenoveerd, is.

De Middelburgse veldsportverenigingen hebben, ondanks dat ze in tijden van de coronapandemie deels gesloten waren voor publiek, opnieuw vergoedingen voor het klein en groot onderhoud van kleedaccommodaties en het klein onderhoud van de sportvelden ontvangen. Deze periode bood voor verschillende verenigingen de gelegenheid om achterstallig onderhoud uit te (laten) voeren.

Per 1 januari 2021 is het eigendom van de kleedaccommodaties en tribune op het sportpark Veerse Poort terug overgedragen aan de gemeente. De Stichting Sportpark Veerse Poort heeft alles conform afspraken afgerond en overgedragen. Met beide voetbalverenigingen (MZVC en Zeelandia Middelburg) zijn nieuwe gebruiksovereenkomsten afgesloten.

Binnensportcomplexen, buitensportcomplexen, zwembaden en kantines moesten in 2021 nog deels de deuren gesloten houden. Hierdoor was het opnieuw een lastig jaar voor de clubs, met name op financieel gebied. Om de sport tegemoed te komen heeft het Kabinet in 2021 diverse ondersteuningsmaatregelen verlengd. Deze hebben in veel sectoren impact gehad, waaronder de verhuurders van sportaccommodaties. Voor deze partijen is de ‘tegemoetkoming verhuurders sportaccommodaties COVID-19" in 2020 opgezet en verlengd voor het tweede kwartaal in 2021. De regeling is voor gemeenten, sportbedrijven en particuliere verhuurders die huurinkomsten zijn misgelopen door de coronacrisis. Dankzij deze regeling en de financiële steun die de gemeente Middelburg hiervoor heeft ontvangen, zijn we in staat geweest om de kosten voor de verhuur van onze sportaccommodaties richting onze sportverenigingen voor deze periode kwijt te schelden. De verwachting is dat de regeling voor de periode november 2021 tot en met januari 2022 nog een vervolg krijgt.

Sportbeleid en activering

Het afgelopen jaar hebben we € 127.700 van Het Rijk mogen ontvangen om projecten te ondersteunen die een bijdrage leveren aan het Lokaal Sportakkoord Middelburg. Iedere Middelburger kon hiervoor zijn ideeën aanleveren via doemee.middelburgers.nl. Na de zes projecten die al in 2020 waren gestart, zijn hier in 2021 nog eens 20 projecten bijgekomen. Welke projecten dit allemaal zijn, inclusief film en fotomateriaal zijn terug te vinden op https://doemee.middelburgers.nl/nl-NL/projects/lokaal-sportakkoord/4

Brede Impuls Combinatiefuncties

Het afgelopen jaar is het team van combinatiefunctionarissen en buurtsportcoaches van 9,6 fte uitgebreid naar 10,1 fte structureel. In het kader van de “Brede impuls combinatiefuncties” heeft Middelburg nog de mogelijkheid om dit team uit te breiden naar maximaal 11,69 fte. Hiervoor zijn de eerste gesprekken gestart met Stichting Kunst Educatie Walcheren en Optisport. De rijksbijdrage bedraagt jaarlijks € 20.000 per fte. De Combinatiefunctionarissen en buurtsportcoaches hebben de opdracht om sport-, beweeg- en cultuuraanbod in de buurt te organiseren door verbindingen te leggen tussen de verschillende aanbieders en andere sectoren als zorg, welzijn, jeugdzorg, kinderopvang en onderwijs. Ondanks perioden waarin scholen, schoolpleinen, sportaccommodaties en welzijnscentra door COVID-19 grotendeels gesloten waren, zijn ze er binnen de mogelijkheden die er waren toch in geslaagd activiteiten te organiseren voor jong en oud in de verschillende wijken en buurten van Middelburg.

Jeugdfonds Sport en Cultuur

In 2021 hebben minder kinderen gebruik gemaakt van het Jeugdfonds Sport en Cultuur Zeeland dan voorheen. Namelijk 348 voor de sport en 55 kinderen voor cultuur. Belangrijkste redenen hiervoor zijn uiteraard de i.v.m. COVID-19 gesloten sportaccommodaties, sportverenigingen, fitnesscentra, podia, zwembaden, muziekscholen etc.

Zwembad Arnemuiden

In 2021 is het Julianabad na een zwembadloze periode van vijf jaar weer heropend. Vanaf 21 juli tot en met 23 september 2021 kon er weer recreatief gezwommen worden in Arnemuiden. Alle partijen, zowel het bestuur van de Stichting Behoud Julianabad Arnemuiden (SBJA), de gemeente, als de bezoekers van het zwembad waren erg blij met het uiteindelijke resultaat en de samenwerking waarop alles tot stand is gekomen. De Exploitatiesubsidie van de gemeente aan SBJA is conform afspraken uitgekeerd en het inhoudelijk en financieel verslag 2021 is ontvangen en akkoord bevonden. De verstrekte renteloze lening van de gemeente aan SBJA is inmiddels volledig door de SBJA aan de gemeente Middelburg voldaan. En alle nutsvoorzieningen zijn conform afspraken definitief overgezet. De definitieve koopovereenkomst is afgerond en de erfpacht en eigendomsoverdracht van de opstallen is contractueel vastgelegd. De investeringssubsidie van de gemeente Middelburg aan de SBJA van € 31.500 is definitief vastgesteld op het bedrag van € 16.097,52. Dit is lager geworden omdat de SBJA vanuit de BOSA subsidie een bedrag van € 15.402,48 heeft ontvangen. BOSA staat voor Stimulering Bouw en Onderhoud Sportaccommodaties. De procedure t.a.v. de POP3 Leader subsidie van de provincie aan de SBJA is inmiddels afgerond.

Doelstelling 3: Middelburg behoudt/versterkt haar positie van aantrekkelijke woon-, werk-, en verblijfsgemeente

Rereatie en toerisme

De participatie over het nieuwe beleid voor toeristische verhuur en het toeristisch actieplan werden door corona bemoeilijkt. Hierdoor heb­ben beide toeristische speerpunten vertraging opgelopen en zullen daardoor medio 2022 worden afgerond.

Wel is in 2021 de aanbesteding voor de toeristische informatievoorzie­ning (fysiek informatiepunt) afgerond. Op 1 april 2021 is met de Drvkkery een nieuw con­tract afgesloten voor een periode van vijf jaar. Door de Drvkkery is, in samenspraak met de gemeente, gewerkt aan een plan voor de herkenbaarheid en zichtbaarheid van het toeristisch informatiepunt.

Toeristische promotie blijft essentieel voor het herstel van de bedrijvig­heid in de binnenstad. In 2021 is de gemeente een pilot gestart met nieuwe technieken voor internetmarketing. De resultaten van deze pilot zijn medio 2022 bekend. Op basis daarvan volgt een aanbesteding om hier de komende jaren actief op in te gaan zetten. Daarnaast is in 2021 onderzocht of er draagvlak was om te komen tot één digitaal platform voor Middelburg. Gebleken is echter dat dit nog een brug te ver is. Gemeente en VOM behouden vooralsnog ieder hun eigen platform, maar werken wel nauw samen. Uitinmiddelburg.nl wordt volledig vernieuwd. Daar zijn in 2021 de voorbereidingen voor gestart.

Cultureel erfgoed

Het Cultureel Erfgoed is het DNA van de samenleving. Het zichtbare en tastbare erfgoed vormt samen met de verhalen en gebruiken ons verleden. Een belangrijke waarde van cultureel erfgoed is de beleefbaarheid ervan: het kan gezien, gehoord, gevoeld, ervaren en gebruikt worden. Het is van groot belang dat we zorgvuldig met ons Cultureel Erfgoed omgaan zodat we het behouden en aan volgende generaties kunnen doorgegeven. Deze bescherming is een wettelijke taak van gemeenten en is vastgelegd in de Erfgoedwet.

Ten aanzien van het gebouwde erfgoed is gebleken dat de gevels van het laat-Gotische stadhuis, een van de fraaiste in Nederland, gerestaureerd moeten worden. Zo werden er in het verslagjaar preventieve maatregelen getroffen ter voorkoming van afvallend materiaal en zijn de voorbereidingen gestart voor een restauratieplan.

De energietransitie zorgt voor een opgave bij het erfgoed. Door het stimuleren van het, door Erfgoed Zeeland ontwikkelde, Duurzaam Monumentenpaspoort krijgen monumenteneigenaren inzicht in de te nemen energiebesparende maatregelen. Een ander aansprekend voorbeeld is de verduurzaming van de Oostkerk, een van de top-100 monumenten in Nederland, waarmee de Stichting Monumentenbezit in 2021 is gestart.

In 2021 zijn er maatschappelijke en andere ontwikkelingen geweest die een relatie hebben met het Cultureel Erfgoed van onze gemeente. Zo is de bijzondere industriële schoorsteen in Arnemuiden verdwenen en is besloten om de Briëtwoningen in de wijk ‘t-Zand niet aan te merken als gemeentelijk monument. Een inventarisatie heeft aangetoond dat de fysieke informatievoorziening over het cultureel erfgoed in de gemeente aandacht behoeft.

Archeologie

Gemeenten hebben een wettelijke plicht (Erfgoedwet, dadelijk de Omgevingswet) om een archeologiebeleid te hebben en dit in bestemmingsplannen te verankeren. Middelburg onderhoudt in samenwerking met Veere en Vlissingen tot dat doel de Walcherse Archeologische Dienst (WAD). De WAD is verantwoordelijk voor het opstellen en implementeren van beleid op het gebied van de archeologie. De WAD verzorgt de bestemmingsplanbijdragen en op basis hiervan de advisering bij vergunningaanvragen. De WAD adviseert bij projecten van de drie Walcherse gemeenten, externe instanties en particulieren.

De WAD was in 2021 betrokken bij de voorbereiding, aanbesteding en directievoering van verschillende archeologische onderzoeken ten behoeve van de archeologische advisering bij het in ontwikkeling brengen van gebieden. De voornaamste hiervan voor Middelburg waren de opgravingen bedrijventerrein Trekdijk en Sint Laurens West.

De WAD voerde in 2021 enkele onderzoeken in eigen beheer uit. Dit gebeurt uitsluitend bij projecten waar de gemeente opdrachtgever is. Voorbeelden zijn kleine onderzoeken in de plangebieden Rittenburg III en Churchilllaan 8. Beide onderzoeken waren het decor van een stage van een student van de UCR.

Voor de uitvoering van eigen onderzoek heeft de WAD zich in lijn met de Erfgoedwet in 2017 moeten certificeren. Voor de instandhouding van het certificaat vinden jaarlijks interne en externe audits plaats. Ook in 2021 zijn de audits met succes doorlopen. Met perspublicaties, presentaties, lezingen en een website heeft de WAD inwoners op de hoogte gehouden van de onderzoeken. De WAD heeft in het kader van de Geoweek lessen aan scholen gegeven.

In 2021 is in samenwerking met de WAD een aanvang gemaakt met de inventarisatie van de cultuurhistorische en landschappelijke waarden. Een zeer waardevolle bijdrage hieraan leveren de Bouwhistorische verwachtingskaarten die de afgelopen jaren zijn gemaakt.

Doelstelling 4: Meer sfeer in de binnenstad en seizoensverlenging

Evenementen

Door de coronamaatregelen, die tijdens het hele jaar in diverse gradaties van kracht waren, kon het merendeel van de evenementen niet door gaan in de geplande vorm. Sommige activiteiten konden plaatsvinden in alternatieve vorm, zoals Middelburg Volkoren dat een online editie van het festival organiseerde en de livestream van Koningsdag door de Stichting Evenementen Middelburg; een online avond vol muziek van alle soorten genres. Met deze online varianten was er voor de deelnemer of bezoeker wel wat te beleven, maar de bijdrage aan een sfeervolle binnenstad was daarmee helaas niet zoals gepland.

Doelstelling 5 Een ecologisch verantwoord groenbeheer van de woonomgeving

Groen in de Woonomgeving

In 2021 zijn verschillende beheerprojecten uitgevoerd waarbij verharding er uit is gehaald en groen er voor in de plaats is gekomen. Vergroening draagt bij aan klimaatadaptatie.Vakken met groen kunnen namelijk het regenwater bufferen en verdamping via planten zorgt voor een verkoelende werking op de omgeving. Daarnaast vormt groen een veilige plek voor kleine dieren en insecten en kan zo bijdragen aan de biodiversiteit. Projecten met een toename in vergroening zijn onder andere uitgevoerd op de Kanaalweg en op het Zusterplein. Verder is op verschillende plekken in Middelburg dit jaar geëxperimenteerd met bloemenmengsels. Mooie voorbeelden waren te bewonderen in het Vogelpark en langs de Regentenlaan. In 2021 is een nieuwe overeenkomst gesloten voor beheersing van onkruid op verharding. Hiermee verwachten we de komende twee jaar weer een onkruidvrij straatbeeld.

Effecten maatregelen financieel herstelplan

Voor de effecten in 2021 van de maatregelen uit het financieel herstelplan verwijzen wij naar de paragraaf Bedrijfsvoering.

Beleidsindicatoren

nb=deze cijfers zijn niet bekend op basis van de gezondheidsenquetes van het CBS c.q. RIVM

Wat heeft het gekost?

Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel / - nadeel)

We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen van € 25.000 of hoger toelichten. De post “overig” gaat telkens over één of meerdere afwijkingen die kleiner zijn dan € 25.000.