Veiligheid

Inleiding

Het programma veiligheid richt zich op het verbeteren van de veiligheid in de gemeente Middelburg en het vergroten van het gevoel van veiligheid van de inwoners en bezoekers van de gemeente. De gemeentelijke organisatie heeft daarbij een regiefunctie en kan zelf ook instrumenten inzetten om dit te bereiken. Voorbeelden hiervan zijn preventie, vergunningverlening en handhaving en specifieke bevoegdheden van de burgemeester.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Nota Integraal Veiligheidsbeleid gemeente Middelburg 2015-2018 (2014)

• Uitvoeringsprogramma Integrale Veiligheid 2016 (2016)

• Prostitutiebeleid (beleidsnota) (2000)

• Prostitutiebeleid (beleidsregels) (2000)

• Integriteitsbeoordeling (Wet BIBOB) (2006)

• Regionaal Zeeuws Crisisplan 2018-2021 (2017)

• Victoriabeleid gemeente Middelburg (2000)

• Nota omgaan met conventionele explosieven (2011)

• Bestuurlijke handhaving van artikel 13b Opiumwet (2014/2016)

• Regionaal Beleidsplan Politie Zeeland-West Brabant 2019-2022

Wat wilden we bereiken?

Maatschappelijk effect

De burgers en bezoekers van Middelburg moeten zich veilig voelen en moeten veilig zijn. Dan gaat het enerzijds om veiligheid in en rond het huis en in de buurt, anderzijds in het grotere verband van stad en regio.

Doelstellingen

1. Een veilige woon- en leefomgeving.

2. Het effectief aanpakken van ondermijnende criminaliteit.

3. Het voeren van een actief beleid op gebied van met name signalering en preventie in de aanpak van radicalisering.

4. Actief participeren in de voorbereiding en uitvoering van het regionaal crisisplan.

Wat hebben we bereikt?

Doelstelling 1: Een veilige woon- en leefomgeving

Op vele vlakken is zowel beleidsmatig als uitvoerend geacteerd op het realiseren van een veilige woon- en leefomgeving. Denk hierbij aan het oppakken en afhandelen van meldingen met betrekking tot overlast of dreigende maatschappelijke onrust onder regie van de gemeente, het gebiedsteam of het Veiligheidshuis Zeeland (nu Zorg- en Veiligheidshuis Zeeland). Het aanpakken van overlast van personen met verward gedrag, extreme gevallen van woonoverlast en (mogelijke) zedenzaken zijn hier voorbeelden van.

In samenwerking met de andere Walcherse gemeenten en de politie is er pro-actief, preventief maar ook preparatief gewerkt aan het tegengaan van woninginbraken, overvallen en straatroven. Een voorbeeld hiervan is het houden van zogenaamde voetjesacties in verschillende wijken van Middelburg, in samenwerking met leden van de wijkteams en de politie. Een ander voorbeeld is het geven van voorlichting aan senioren over babbeltrucs.

Naast bovenstaande is er actief uitvoering gegeven aan het Damoclesbeleid door het sluiten van woningen bij drugshandel.

Doelstelling 2: Het effectief aanpakken van ondermijnende criminaliteit

Samen met diverse ketenpartners als de politie, Orionis, Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) en Belastingdienst zijn er verschillende integrale controles in het kader van ondermijning gehouden op bedrijventerrein Arnestein. Daarnaast is er uitvoering gegeven aan het BIBOB-beleid en is er gewerkt aan het tegengaan van ondermijnende zorgfraude samen met het CZW-bureau. Ook op casusniveau is er samen gewerkt in de aanpak van ondermijnende criminaliteit.

Doelstelling 3: het voeren van een actief beleid op gebied van met name signalering en preventie in de aanpak van radicalisering

Op verschillende wijzen is uitvoering gegeven aan de diverse activiteiten uit het plan van aanpak. Dit zowel op het gebied van signalering, preventie als uitvoering. In 2019 is ook het "Convenant persoonsgerichte aanpak voorkoming radicalisering en extremisme Zeeland" door de Zeeuwse gemeenten, politie, Openbaar Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming en Reclassinering Nederland ondertekend en vastgesteld.

Doelstelling 4: Actief participeren in de voorbereiding en uitvoering van het regionaal crisisplan

In 2019 is actief geparticipeerd in de voorbereiding en uitvoering van het regionaal crisisplan. Eind 2019 is het concept Regionaal Crisisprofiel Zeeland 2019-2023, opgemaakt door Veiligheidsregio Zeeland, richting de gemeenteraad verzonden ter behandeling en vaststelling in 2020.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Uitvoering geven aan het Uitvoeringsprogramma 2019 en het Integraal Veiligheidsbeleid 2019-2022

Het vorige Integraal Veiligheidsbeleid (IVB) had een looptijd van 2015 tot 2018 en was dus dringend aan herziening toe. Als gevolg van vele ad hoc zaken die de aandacht van afdeling Wijk en Bestuur, cluster Openbare Orde en Veiligheid hebben gevraagd, is een voortvarende start van de actualisatie vertraagd geraakt. Medio 2019 is besloten om de aanpak te intensiveren en zo te komen tot een nieuw, compact beleidsplan 2019-2022 dat eind 2019 vastgesteld diende te worden. Dit traject is succesvol afgerond doordat het college eind december het nieuwe beleid heeft goedgekeurd. Vervolgens is in de eerste raadsvergadering van januari 2020 het beleid ook aangenomen door de gemeenteraad.

Net als het vorige IVB is gebruik gemaakt van de methode “Kernbeleid Veiligheid” van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Deze methode wordt in veel gemeenten in Nederland gebruikt en is daardoor een beproefde methode. Doordat veel gemeenten (ook binnen Zeeland) deze methode gebruiken, kunnen de diverse integrale veiligheidsplannen met elkaar vergeleken worden en wordt de samenwerking tussen gemeenten bevorderd. Vooral voor de partners blijkt dit een grote winst te zijn.

Er is een relatie tussen de prioriteiten in het gemeentelijke veiligheidsbeleid en het Regionaal Beleidsplan van de eenheid Zeeland – West-Brabant. Deze prioriteiten sluiten op elkaar aan waardoor een goede synergie in de aanpak op verschillende niveaus (landelijk, regionaal en lokaal) mag worden verwacht.

Een veilige woon- en leefomgeving

Buurtgericht

In Middelburg zijn in het afgelopen jaar 124 zaken aangemeld bij Buurtbemiddeling. Dit is ruim 38% minder dan in 2018. Van de zaken in 2019 is 81% succesvol afgerond (2018: 59%). Bij ruim 17% is iets bijzonders aan de hand (bijvoorbeeld doorverwijzing naar hulpverlening of na de intake alleen advies en geen bemiddeling). In totaal liepen er op 31 december 2019 nog 6 zaken door naar het kalenderjaar 2020. Helaas is 1 zaak niet succesvol afgesloten. Volgens buurtbemiddeling was 2018 een bovengemiddeld jaar in het aantal caussen. Een verklaring is hiervoor is volgens buurtbemiddeling niet te geven. Volgens hen was 2019 weer een "regulier jaar" met een vergelijkbaar aantal casussen als in de jaren voor 2018.

Het feit dat het aantal casussen flink gedaald is wil dit niet zeggen dat er ook minder werk is voor buurtbemiddeling. De casussen die aangemeld zijn, zijn intensiever en complexer dan voorheen. Landelijke trends als personen met verward gedrag die in de verschillende woonwijken wonen, kent ook zijn weerslag op Middelburg. Zodoende zijn de casussen dus vaak intensiever en hebben ze een langere doorlooptijd.

Overlast

In 2019 heeft er 11 keer een casusoverleg extreme woonoverlast plaats gevonden. Er zijn in totaal 9 casussen/adressen besproken (2018: 13 casussen). Er liepen op 31 december 2019 nog 3 zaken door naar het kalenderjaar 2020 en zijn er 9 succesvol afgerond (3 van deze 9 liepen door vanuit 2018 in 2019). Bij sommige casussen is sprake van een lastig en langdurig traject. Redenen hiervoor zijn onder andere het feit dat de meldingsbereidheid van de personen die overlast ervaren laag is. Het is dan lastig om een goed dossier op te bouwen en door te kunnen pakken door de betrokken instanties. Net zoals het feit dat het aantal casussen bij buurtbemiddeling gedaald is, is dit ook het geval bij het aantal casussen die besproken worden in het casusoverleg extreme woonoverlast.

Het feit dat er een daling is, wil niet automatisch zeggen dat deze casuïstiek minder intensief is. Juist door de eerder genoemde trend (personen met verward gedrag) zijn de casussen intensiever en moeilijker op te lossen. Deze intensievere casuïstiek vraagt om een multidisciplinaire aanpak en kost veel ambtelijke capaciteit.

In 2018 is er in de gemeente Middelburg een beleidsregel in werking getreden die de mogelijkheid aan de burgemeester biedt om notoire overlastveroorzakers een gedragsaanwijzing op te leggen. Bijvoorbeeld “U zoekt en accepteert professionele hulp om het geruzie te beëindigen”, “U mag niet meer voor het raam van de buren gaan staan”, “U mag niet afval verbranden op uw perceel”. Dit alles volgens de Wet aanpak woonoverlast. Van deze bevoegdheid heeft de burgemeester tot heden nog geen gebruik moeten maken. Het feit dat het kan en een mogelijkheid is, wordt in de verschillende casuïstiek uiteraard wel besproken. Tot heden blijken andere interventies meer passend in het oplossen van de verschillende overlastsituaties. De genoemde gedragsaanwijzing geldt dan ook als een laatste redmiddel (ultimum remidium).

Naast de complexe woonoverlast aanpak onder regie van de gemeente is er ook een OGGz-netwerk (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) opgericht (in 2018). Dit netwerk richt zich op de zorgwekkende én zorgmijdende doelgroep binnen de gemeente Middelburg. Deze doelgroep is door de ervaren problematiek vaak niet in staat een hulpvraag te stellen. Medewerkers van diverse organisaties als Emergis, woningstichting, buurtbemiddeling, bemoeizorg, Leger des Heils enz. komen elke maand bijeen onder regie van de OGGz-voorzitter. In het overleg wordt casuïstiek besproken dat gericht is op het zorgwekkende en zorgmijdende karakter. Er wordt met elkaar besproken of één van de aanwezige partijen al regie voert op een casus óf wie de regie moet op pakken. Het OGGz is gericht op de genoemde doelgroep en helpt bij het onderkennen en stellen van de hulpvraag, het actief accepteren van zorg en het afstemmen van het zorgaanbod op de behoefte van de betrokkene. Uiteraard vindt er monitoring plaats op basis van de gemaakte afspraken. Vanuit de gemeente neemt het cluster OOV deel aan dit overleg. Het convenant dat onder regie van de afdeling Samenleving (voorheen SSB) opgemaakt en ondertekend zou worden met de convenantpartners van het OGGz, is door omstandigheden bij deze afdeling nog niet geheel afgestemd en ondertekend. Dit zal alsnog in 2020 plaatsvinden.

(Dreigende) maatschappelijke onrust

In 2019 is er diverse malen inzet en/of coördinatie van het cluster OOV gevraagd bij zaken waar mogelijk maatschappelijke onrust kan ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn zaken waar extreme woonoverlast bestaat en waarbij mogelijk sprake is van eigenrichting door de omgeving of bijvoorbeeld (mogelijke) zedenzaken. Ook wordt het cluster betrokken bij het reintegreren in de samenleving van personen die langere tijd in detentie hebben gezeten. Het Zorg- en Veiligheidshuis Zeeland speelde bij een aantal zaken een belangrijke rol door integraal regie te voeren op deze specifieke casuïstiek.

In 2019 zijn er in Middelburg enkele demonstraties geweest. Denk hierbij aan het boerenprotest, maar ook aan de zogeheten klimaatmars. Bij deze demonstraties adviseert het cluster OOV de burgemeester in het kader van openbare orde en veiligheid om zo maatschappelijke onrust te voorkomen. Het houden van demonstraties is een zeer gerespecteerd grondrecht, waarbij het maken van goede afspraken met de verschillende organisaties ervoor zorgen dat er geen maatschappelijke onrust ontstaat.

Veilig verloop van evenementen

Ook in 2019 is er bij diverse evenementen binnen de gemeente Middelburg geadviseerd op het gebied van openbare orde en veiligheid. Bij een aantal evenementen is actief deelgenomen aan de voorbereiding. Voorbeelden hiervan zijn City of Dance, Koningsdag en de Stadsfeesten.

Het proces van vergunningverlening en het opstellen van veiligheidsplannen bij grotere evenementen werpt zijn vruchten af. Er is meer structuur in de plannen, waardoor verantwoordelijkheden tussen gemeente en organisatie duidelijker zijn. Het proces geeft nog steeds handvatten om verder te optimaliseren. Gesprekken tussen de verschillende evementen organisaties en gemeente zorgen er voor dat dit proces wordt doorontwikkeld.

In de afgelopen jaren is er extra aandacht geweest voor maatregelen die moeten voorkomen dat voertuigen zich op het evenemententerrein kunnen begeven. Dit zijn de zogenaamde maatregelen in het kader van inrijdbeveiliging. Deze maatregelen brengen extra kosten met zich mee en dat is ook het geval geweest in 2019. Niettemin blijft de gemeente Middelburg deze maatregelen nemen.

Ondermijningsbeeld en bestuurlijke weerbaarheid

Iin 2019 liepen er 3 integrale casussen waar ook door de gemeente capaciteit voor werd geleverd.

Het Lokaal Informatieoverleg (LIO) is helaas in 2019 niet van de grond gekomen. In 2018 is door de gemeentelijke staf (afdelingshoofden, nu MT) al akkoord gegaan met het instellen van een intern informatieknooppunt om de bestuurlijke weerbaarheid van de gemeente Middelburg tegen ondermijnende criminaliteit te vergroten. Door andere prioriteiten in relatie tot de beperkte capaciteit is helaas nog niet toe gekomen aan de daadwerkelijke uitvoering van het LIO en de trainingen. Dit neemt niet weg dat er van de verschillende afdelingen diverse signalen zijn ontvangen van mogelijke ondermijnende criminaliteit.

In 2019 zijn op bedrijventerrein Arnestein opnieuw 3 grote integrale controles uitgevoerd. Deelnemers waren onder andere de Belastingdienst, Orionis, RUD Zeeland, politie, Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegeheid (ISZW) en de gemeente. Om gegevens met elkaar te kunnen delen is Arnestein I benoemd tot handhavingsknelpunt. De regie van de controles lag bij de medewerkers van het cluster OOV. In totaal zijn 10 bedrijven gecontroleerd en was bij bijna alle bedrijven sprake van 1 of meer overtredingen van wet- en regelgeving.

Afgelopen jaar zijn 16 vergunningsaanvragen die onder het BIBOB beleid vallen, getoetst. Daarnaast is er uitvoering gegeven aan het Damoclesbeleid. In 2019 zijn 3 woningen voor de duur van 3 maanden gesloten volgens dit beleid. Daarnaast zijn er 9 waarschuwingsbrieven verstuurd (stap 1 Damoclesbeleid). De procedures in het kader van het Damoclesbeleid vergen een aanzienlijke capaciteit van het cluster OOV.

In 2019 is aandacht geweest binnen de gemeente Middelburg voor de aanpak van zorgfraude. Niet alleen in het Zeeuwse, maar zeker landelijk is hier de nodige aandacht voor geweest. Bij fraude in de zorg eigenen partijen zich onrechtmatig gelden toe die bedoeld zijn voor de behandeling van een patiënt. Ook vallen onder zorgfraude alle andere vormen waarbij zorggegevens worden gemanipuleerd teneinde onrechtmatig gelden te kunnen verkrijgen. Door de complexiteit van de aanpak van zorgfraude dient hierop ook integraal te worden geïnvesteerd. Binnen de beperkte capacitaire mogelijkheden van het cluster OOV is er regelmatig overleg geweest met het MT van de gemeente Middelburg om hier in de toekomst goed op te kunnen investeren. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt met het CZW-bureau om de contractvorming rondom zorg goed in te richten om pro-actief en preventief zorgfraude aan te pakken.

Radicalisering

In 2019 is het "Convenant persoonsgerichte aanpak voorkoming radicalisering en extremisme Zeeland" door de Zeeuwse gemeenten, politie, Openbaar Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming en Reclassinering Nederland ondertekend en vastgesteld. Het uit het convenant voortvloeiende CTER-overleg (Contra Terrorisme) vindt 1x per 6 weken plaats in en onder regie van het Zorg- en Veiligheidshuis Zeeland. Een medewerker van het cluster OOV vertegenwoordigt de Walcherse gemeenten binnen dit overleg.

Opnieuw zijn er, net als voorgaande jaren, in 2019 van verschillende partners signalen ontvangen van personen die mogelijk radicaliseren. De meeste bleken bij nadere bestudering en bespreking in het overleg in het Zorg- en Veiligheidshuis niet zodanig dat er daadwerkelijk ook sprake was van radicalisering.

Ontwikkeling cybercrime

Burgemeester Bergmann van de gemeente Middelburg is voor de eenheid Zeeland - West-Brabant de bestuurlijk trekker op dit dossier. Cybercrime is hierbij één van de prioriteiten in het Regionaal Beleidsplan. Ook in het eigen Integraal Veiligheidsbeleid (IVB) is de aanpak van cybercrime één van de prioriteiten.

Landelijk is er nog steeds een zoektocht gaande naar de meest optimale aanpak van cybercrime. Wat hierbij komt kijken, welke bevoegdheden de burgemeester heeft of nodig heeft en wat de juiste preventieve maatregelen zijn, zijn onderdeel van deze zoektocht. Binnen onze gemeentelijke organisatie is in 2019 een Chief Information Security Officer (CISO) aangesteld. De CISO is dé spin in het web als het gaat om de beveiliging van informatie binnen de gemeente. Hij is verantwoordelijk voor het implementeren van, en toezicht houden op het informatiebeveiligingsbeleid binnen de gemeente.

De aanpak van cybercrime in 2019 heeft zich gericht op een sterkere bewustwording van dit fenomeen. Tijdens verschillende bijeenkomsten is er aandacht gevraagd voor cybercrime en daarnaast is er vanuit Emergis "Kwetsbaar Online" dat door het cluster ondersteund wordt. De komende jaren zal cybercrime steeds nadrukkelijker een plaats krijgen binnen het integrale veiligheidsbeleid.

Rampenbestrijding en brandweer

Veiligheidsregio Zeeland

De Veiligheidsregio Zeeland (VRZ) heeft in 2019 een nieuw Regionaal Risicoprofiel Zeeland 2019-2023 opgesteld. Op basis van de Wet Veiligheidsregio's stelt het bestuur van de Veiligheidsregio eens per vier jaar een regionaal risicoprofiel vast. Een risicoprofiel bestaat uit een inventarisatie en analyse van de risico’s die aanwezig zijn in een veiligheidsregio en de aangrenzende gebieden. Dit risicoprofiel vormt de basis van het beleidsplan dat eveneens eens per vier jaar wordt opgesteld. Voordat het risicoprofiel wordt vastgesteld, worden gemeenteraden geconsulteerd, waarmee de mogelijkheid wordt geboden desgewenst aandacht te vragen voor bepaalde risico’s, dan wel het concept aan te vullen. Eind 2019 is dit risicoprofiel voorgelegd aan de gemeenteraad van de gemeente Middelburg en die is hiermee akkoord gegaan. Naast bovenstaande informeert de VRZ proactief de gemeenteraadsleden over de verschillende zaken waar de VRZ aan werkt.

Rampenbestrijding

Diverse medewerkers van de gemeente Middelburg, die een rol hebben in de rampenbestrijding en crisisbeheersing, hebben in 2019 weer deelgenomen aan oefeningen en opleidingen van de Veiligheidsregio Zeeland. Ook zijn er bij een aantal grotere incidenten in Zeeland medewerkers daadwerkelijk ingezet. Door personele wijzigingen binnen het cluster OOV heeft dit ook de nodige wijzigingen met zich meegebracht in opleiding en training van de VRZ. In 2019 is een medewerker van het cluster geslaagd voor de opleiding Officier van Dienst Bevolkingszorg. Dit alles om te zorgen voor een sterke en robuuste vertegenwoordiging bij de VRZ in rampen en crises.

Beleidsindicatoren

Wat heeft het gekost?

Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel/- nadeel)

We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen tussen de begroting 2019 na wijzigingen en de realisatie 2019 van € 25.000 of hoger toelichten. Bij het programma Veiligheid zijn geen verschillen boven de € 25.000.