Sociaal Domein
Inleiding
Samen met haar zorgpartners, zorgaanbieders en inwoners voert de gemeente Middelburg haar zorgtaken uit. Wat in voorgaande jaren al zichtbaar was, werd in 2019 al heel snel definitief bevestigd: "De huidige situatie en werkwijze binnen het sociaal domein is niet houdbaar". Er is een Actieplan Sociaal Domein opgesteld om de noodzakelijke veranderingen te initiëren. Dit actieplan geeft de kaders aan waarin de komende jaren gewerkt wordt aan het verkrijgen van meer grip op het Sociaal Domein en het oplossen van de financiele tekorten op structurele basis. Daarnaast is er hard gewerkt aan de voorbereidingen om de toegang per 1 Januari 2020 van start te laten gaan vanuit de gemeente zelf, in plaats van het Walcherse samenwerkingsverband Porthos.
Bovenstaande ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat er binnen het sociaal domein andere prioriteiten gesteld zijn dan dat we vooraf hadden kunnen voorzien. Een aantal vooraf gestelde doelen hebben we daardoor helaas niet kunnen verwezenlijken, en juist andere projecten zijn gestart. Dit zal ook te zien zijn in deze verantwoording van het programma sociaal domein 2019. Het programma sociaal domein kende in de begroting drie onderdelen; preventie, zorg & veiligheid en participatie. Per onderdeel zal er toegelicht worden wat er wel en wat er niet uitgevoerd is. Daarnaast wordt er een extra stuk toegevoegd over de voorbereidingen van het invlechten van de toegang binnen de gemeente en van het Actieplan Sociaal Domein.

Beleidskader
Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:
Pentekening: ‘het klantproces op Walcheren in het sociaal domein’ (Porthos)
Beleidsnotitie ‘Doelgroepenvervoer op Walcheren’ 2014
Beleidsplan Zorg voor jeugd 2015 - 2017
Regiovisie Beschermd Wonen, Maatschappelijke Opvang, Veilige Opvang 2018
Beleidsplan Orionis 2015-2018
Beleidsplan Integrale Schuldhulpverlening 2016-2020
Beleidsplan Armoedebeleid Walcheren 2015-2018
Beleidsplan integratie en huisvesting vergunninghouders
Preventie
De afgelopen jaren lag de prioriteit bij het organiseren van de toegang en uitvoering van Jeugdwet en Wmo. De ontwikkeling van de preventieve kant bleef achter. De decentralisaties geven echter ook opdracht om te transformeren.
Het Rijk stelt dat gemeenten voorzieningen efficiënter kunnen organiseren en het beroep op dure vormen van zorg kunnen voorkomen of uitstellen door meer in te zetten op preventie. De oplopende tekorten vergroten de urgentie om hier nu werk van te maken.
Kenmerkend aan het zorgstelsel in Nederland is dat de aandacht en middelen vooral naar problemen gaan: het bieden van zorg om verergering te voorkomen, situaties te stabiliseren of verbeteren. We noemen dit tertiaire preventie. Er is minder aandacht voor het creëren van condities om zorg te helpen voorkomen (primaire preventie) en voor het opsporen van problemen in een vroeg stadium om tijdig te kunnen bijsturen (secundaire preventie).
Dit creëert een steeds grotere zorgvraag. In vergelijking met andere landen doet Nederland het slecht. Zo staat Nederland bijvoorbeeld in de top drie van de wereld in het aantal van uithuisgeplaatste kinderen.
Het vraagt een cultuuromslag om met elkaar meer preventief en ontwikkelingsgericht te gaan werken. De gemeente heeft daar een sturende rol in door de opdrachtverlening en bijhorende budgetten daar op te richten.
Middelburg wil meer inzetten op primaire en secundaire preventie. Daarbij zullen we onze inwoners, vrijwilligers en mantelzorgers meer als partner beschouwen en hen meer faciliteren. We zullen inzetten op het versterken van het voorliggende veld: de initiatieven en organisaties die bijdragen aan primaire en secundaire preventie. Opbrengsten van het project De Vitale Revolutie zullen we waar mogelijk benutten in de hieronder benoemde maatschappelijke doelen.
Wat wilden we bereiken?
Doelstelling 1: Ontwikkelen van wijknetwerken
Binnen een wijknetwerk leren partijen die in de wijk actief zijn elkaars mogelijkheden kennen en maken daar, mede door persoonlijke contacten, gebruik van.
Doelstelling 2: Investeren in gezinnen
Dit vraagt een extra investering in preventieve opvoedondersteuning en ondersteuning bij echtscheidingen. Deze investering wordt meegenomen bij de ontwikkelingen van wijknetwerken en een betere samenwerking tussen onderwijs en zorg.
Doelstelling 3: Participeren: Doen en leren
Middels de participatiecode leren gemeente en inwoners op een opbouwende manier met lekaar over bewonersinitiatieven te communiceren.
Wat hebben we bereikt?
Ontwikkelen Wijknetwerken | ||
In 2019 zijn er 2 functionerende wijknetwerken en 3 in ontwikkeling. Inwoners en organisaties geven aan dat zij weten waar zij terecht kunnen met hulpvragen | Er zijn twee funcitionerende wijknetwerken. De vier nog te ontwikkelen wijknetwerken maken deel uit van het actieplan Sociaal Domein | Volgens plan |
Sociale kaart | ||
Beschikbaarheid sociale kaart. (introductiedatum) | De sociale netwerkkaart is online gegaan | Volgens plan |
Vroegsignalering (Problemen woren sneller gesignaleerd en opgepakt | ||
Effect van preventie op zorgkosten aan de hand van jaarcijfers Wmo en Jeugdhulp. | Er is in 2019 minder actief geinvesteerd op preventie | Niet volgens plan |
Informele en algemene oplossingen in plaats van maatwerk (meer zelfredzaamheid, samenredzaamheid en wijkoplossingen) | ||
Er is bewust gekozen om geen maatwerk in te zetten. (interview wijknetwerk) | Er is in 2019 minder actief geinvesteerd op preventie | Niet volgens plan |
Algemene voorzieningen | ||
Toename gebruik / toename aanbod | Het gebruik van reeds bestaande algemene voorzieningen is in 2019 gegroeid. Het totale aanbod is in 2019 niet uitgebreid. | Volgens plan |
‘Participeren doen en leren’ | ||
Inwoners zijn positief over de betrokkenheid en samenwerking van de gemeente (monitor) | We hebben een aantal intensieve participatietrajecten achter de rug. | Niet volgens plan |
‘Investeren in gezinnen’ | ||
Aanbod is geïnventariseerd | Samenwerking en toegankelijkheid van het aanbod worden meegenomen in de gewenste situatie. | Volgens plan |
Wat hebben we ervoor gedaan?
In 2019 is minder actief geïnvesteerd op preventie c.q. de inrichting van de wijknetwerken dan voorzien in 2018. Er is in de loop van 2019 namelijk besloten om voorrang te geven aan de inrichting van TIM; hierdoor was er niet voldoende capaciteit om (ook) op preventie in te zetten. Dit betekent dat de wijknetwerken gefaseerd worden ingevoerd: dit maakt deel uit van het actieplan sociaal domein.
In 2019 is wel gewerkt aan een nieuwe verordening en nieuwe beleidsregels. Overigens zijn er diverse voorliggende/algemene voorzieningen; deze zijn allemaal gecontinueerd in 2019.
Zorg & Veiligheid
Het hart van dit deel van het sociaal domein is de uitvoering van de Jeugdwet en Wmo.
Jeugdhulp gaat over het ondersteunen bij opgroeiproblemen en opvoedingsproblemen, en bij problemen bij deelnemen aan de samenleving en zelfstandig functioneren. Wordt de ontwikkeling van kinderen bedreigd, dan krijgt de hulp een dringend of zelfs dwingend karakter.
Maatschappelijke ondersteuning gaat over het ondersteunen bij problemen met zelfredzaamheid en deelname aan de samenleving als gevolg van een beperking. Dat ondersteunen kan door individuele voorzieningen te verstrekken, maar ook door in te zetten op algemene voorzieningen zoals mantelzorg en vrijwilligerswerk en door in te zetten op de leefbaarheid van wijken. In Middelburg lag de afgelopen jaren het accent sterk op het verstrekken van individuele voorzieningen.
Veiligheid is zowel in de Jeugdwet als Wmo een groot punt. De opdracht is om te organiseren dat er gesignaleerd wordt, en dat er maatregelen genomen worden om veiligheid te herstellen wanneer dat nodig is. Dat is niet voorbehouden aan specifieke organisaties zoals het Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (Veilig Thuis) - dat de gemeenten moeten inrichten op grond van de Wmo. Alle professionals moeten de meldcode huiselijk geweld toepassen en het gesprek aangaan met inwoners als daar aanleiding voor is. De gezamenlijke Inspecties zien hier op toe.
De gemeente heeft op grond van deze twee wetten een breed pakket aan taken. In essentie komt het er op neer dat inwoners zich moeten kunnen melden wanneer zij vragen hebben, zich zorgen maken over iemand, hulp nodig hebben, in nood zijn. Het college zorgt er voor dat er een plek is waar mensen daarvoor terecht kunnen, dat er deskundig advies is, dat zorg ingezet wordt, dat er maatregelen genomen worden om de veiligheid te herstellen. Ook wordt verwacht dat er door het college gestuurd wordt op integraal werken, één gezin-één plan-één regisseur, inzet van deskundige medewerkers.
Er zijn allerlei kwaliteitseisen en juridische kaders waar de gemeente, inwoners, zorgaanbieders en andere betrokkenen zich aan moeten houden Toch is er volop ruimte om een lokale kleur te geven aan het zorglandschap: hoe dat er uit ziet en hoe het werkt. In de voorgaande jaren heeft de gemeenteraad besloten de lokale invulling te willen wijzigen.
Door de ontmanteling van Porthos kwam in 2019 de nadruk te liggen op het feit dat de inwoners van Middelburg geen nadeel mochten ondervinden van het lokaal organiseren van de Toegang in Middelburg (TIM). Door de toename van klantvragen, de hoge werkdruk in relatie tot de personele bezetting, vertrekkende en zieke medewerkers was dit de belangrijkste prioriteit in 2019. In plaats van het realiseren van een doorontwikkeling en maken van een kwaliteitsslag binnen Porthos kwam de nadruk te liggen op de ontvlechting van Porthos en het invlechten van de nieuwe toegang binnen de eigen organisatie.
Wat wilden we bereiken?
Doelstelling 4: Vroeg en dichtbij
We wilden het toegangsproces voor jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning verbeteren. In dit maatschappelijk doel valt winst te behalen. We zoeken naar delen in de zorg waar we die winst kunnen boeken en bespreken met inwoners en partners en loket hoe we mogelijke winst gaan verzilveren. In eerste aanleg richten we die inzet op de volgende delen:
aansluting jeugdhulp - (passend) onderwijs
ondersteuning bij dementie
inzet van hulpmiddelen
Doelstelling 5: Gezamenlijk en empatisch
Verschillende partijen hebben een rol bij een hulpvraag: denk bijvoorbeeld aan de gemeentelijke toegang, de gecontracteerde zorgaanbieders, algemeen toegankelijke organisaties als Manteling en Stichting Welzijn Middelburg, vrijwilligers. Elke partij heeft zijn eigen rol, verantwoordelijkheid en deskundigheid.
Als een inwoner een hulpvraag heeft, dan hoort die inwoner met zijn netwerk en mantelzorgers centraal te staan. Partijen worden geacht hun inzet af te stemmen op elkaar en op de inwoner en zijn netwerk en mantelzorgers. Dat realiseren is een traject van lange adem waarin we groei zien maar ook nog volop ruimte voor winst. Waar we op inzetten is dat partijen elkaars kennis, rol en verantwoordelijkheid benutten en dat dat met empathie gebeurt: een positieve grondhouding ten opzichte van de andere partij en wat die kan betekenen, en inlevend in de rol van de andere partij.
Waar we op inzetten is dat de inwoner ervaart dat zijn situatie centraal staat, zijn wensen daarin met een positieve grondhouding benaderd worden, dat hij een gelijkwaardige positie heeft ten opzichte van de professionele partijen.
Doelstelling 6: Direct reagerend op onveiligheid
Het is een taak van de gemeente om maatregelen te treffen om huiselijk geweld en kindermishandeling te voorkomen en te bestrijden. Wat we cruciaal vinden is dat als er een ernstig vermoeden is, of we weten dat er huiselijk geweld is of kindermishandeling, er direct gehandeld wordt. Het mag niet zo zijn dat onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid iemand in een situatie van geweld achtergelaten wordt zonder te reageren. Het zal niet altijd lukken om de situatie direct op te lossen. We verwachten wel dat mensen ervaren dat er direct gereageerd wordt en dat getracht wordt de situatie te verbeteren
Wat hebben we bereikt?
hulp is vroeg en dichtbij | ||
verloop van het proces: | Gezien de ontmanteling van Porthos hebben we niet de kwaliteitsslag kunnen inzetten om ondersteuning eerder en minder stappen in te zetten. Dit is wel een ontwikkelpunt voor onze lokale toegang. | Niet volgens plan |
cliëntervaringen: | ||
inzet is gezamenlijk en empathisch | ||
cliëntervaringen: | Gezien de ontmanteling van Porthos hebben we niet de kwaliteitsslag kunnen inzetten om ondersteuning eerder en minder stappen in te zetten. Dit is wel een ontwikkelpunt voor onze lokale toegang. | Niet volgens plan |
familienetwerkberaden: | ||
professionalervaringen: | ||
signalen van onveiligheid | ||
ervaringen van partners in de samenwerking met Veilig Thuis | De Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is per 1 januari 2019 aangescherpt. De meldcode bevat 5 stappen die een professional vertelt hoe te handelen bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling. De meldcode is nu ook een professionele norm om melding te doen bij Veilig Thuis als er vermoedens zijn van acute en structurele onveiligheid. | Gedeeltelijk volgens plan |
Wat hebben we ervoor gedaan?
In september 2018 is door de Walcherse gemeenten besloten dat Porthos in 2019 operationeel moest blijven en dat dit een gezamenlijke en belangrijke opdracht was. Dit vormde een grote uitdaging en kende een aantal risico’s. De werkzaamheden van Porthos als toegang tot de Wmo en Jeugdhulp stonden onder druk door een stijging van het aantal zorgtoewijzingen, de hoge werkdruk in relatie tot de personele bezetting, vertrekkende en zieke medewerkers en inwerktrajecten. Het aantal zorgtoewijzingen steeg in 2019 met 9% ten opzichte van 2018. Voor de continuering van de dienstverlening van Porthos werden in 2019 extra middelen vrijgemaakt. De noodzaak hiervan zat in het feit dat de inwoners van Middelburg geen nadeel mochten ondervinden doordat de toegang sociaal domein in 2020 lokaal georganiseerd werd. Daarnaast nam de klantvraag toe van zowel de Wmo als de Jeugdhulp. Om dit in 2019 in goede banen te leiden heeft Middelburg een bedrag van €256.000 vrijgemaakt.
Doelstelling 4: Vroeg en dichtbij
Gezien de ontmanteling van Porthos hebben we niet de kwaliteitsslag kunnen inzetten om ondersteuning eerder en in minder stappen in te zetten. Dit is wel een ontwikkelpunt voor onze lokale toegang.
Doelstelling 5: Gezamenlijk en empathisch
Gezien de ontmanteling van Porthos hebben we niet de kwaliteitsslag kunnen inzetten om ondersteuning eerder en in minder stappen in te zetten. Dit is wel een ontwikkelpunt voor onze lokale toegang.
Doelstelling 6: Direct reagerend op onveiligheid
Gebiedsteams
Het stopzetten van de samenwerking in Porthos betekende ook het stoppen van de gebiedsteams. Deze teams zijn gestart in 2015 en voerden regie op complexe zaken met een veiligheidsrisico. De teams verzorgden toegang tot Wmo- en Jeugdvoorzieningen en stemden daartoe af met Porthos. De teams werden hiërarchisch aangestuurd door Porthos. Walchers ging het om 220 à 230 zaken per jaar.
Door het stoppen met de Walcherse samenwerking in Porthos is in 2019 gewerkt aan een nieuwe vorm voor de casusregie op de complexe zaken met een veiligheidsrisico. De casusregisseurs werden geleverd door MWW, ROAT (voor Vlissingen) en Welzijn Middelburg (voor Middelburg). Zij werden hiërarchisch aangestuurd door Porthos. Intervence leverde consult & advies aan de teams en nam casusregie op zwaardere jeugdhulpzaken. In 2019 is besloten om de casusregie voor complexe casuïstiek in 2020 voort te zetten bij MWW en SWM. Tevens blijft de levering van de consult en adviesfunctie hierop bij Intervence.
In 2019 zijn de contouren voor complexe domeinoverstijgende casuïstiek sociaal domein (opvolger gebiedsteams) vastgesteld en is besloten om 2020 te gebruiken om definitieve keuzes te maken. Het benutten van 2020 als overgangsjaar is nodig om verschillende redenen. Er lopen discussies die van invloed zijn, zoals over de toekomst van Intervence, de registraties voor professionals. Praktische zaken moeten verder uitgediept worden of werkende weg duidelijk worden: registratie van klantgegevens, samenwerking tussen gemeentelijke toegang (TIM en Orionis) en externe casusregie, inzet van gemeentelijke procesregie (als de externe casusregie vastloopt). In 2020 moet het actieplan sociaal domein tot uitvoering komen en stappen gezet worden in de implementatie van de gewenste situatie.
Bestuursakkoord Intervence, duurzame GI-functie en pilot Verkorten van de Veiligheidsketen
Gemeenten hebben een jeugdhulpplicht. In de Jeugdwet staat dat de gemeente verantwoordelijk is voor jeugdhulp en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering. De verantwoordelijkheid van de gemeenten bestaat onder meer uit het voorzien in een toereikend aanbod van gecertificeerde instellingen.
In 2019 kwamen zorgen over de kwaliteit en continuïteit van de dienstverlening van Gecertificeerde Instelling (GI) Intervence tot een climax. Er waren wachtlijsten en de organisatie leek de financiën en bedrijfsvoering niet structureel op orde te krijgen. Er is in 2019 geïnvesteerd in het maken en monitoren van afspraken over verbetering van de kwaliteit en de borging van de continuïteit. Dit heeft geresulteerd in een bestuursakkoord dat door de 13 Zeeuwse gemeenten, ministerie VWS en Intervence is ondertekend.
In 2019 is er tevens onderzoek gedaan naar welke organisatie- en financieringsvorm kan leiden tot de invulling van een duurzame GI-functie. Twee mogelijke scenario’s hierbij zijn:
Een combinatie tussen Veilig Thuis en GI, aangevuld met het Zorg- en Veiligheidshuis. Dit zal in de vorm van een stichting zijn, en vallen onder de GR GGD Zeeland. Daarnaast zal het nauw verweven zijn met processen bij de Raad voor de Kinderbescherming.
Bundeling van activiteiten bij andere GI’s in Nederland.
De Zeeuwse gemeenten hebben naar aanleiding van deze onderzoeken geen besluit genomen over de organisatievorm waarin de duurzame GI-functie ondergebracht moet worden. Wel is ervoor gekozen om als eerste in te zetten op het verkorten van de veiligheidsketen, dat wil zeggen het verbeteren van de samenwerking tussen de Zeeuwse GI’s, de Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis Zeeland en het Ministerie van Justitie en Veiligheid en als tweede het opstellen van een visie op preventieve jeugdbescherming (‘drang’). Een besluit over een passende organisatievorm is verplaatst naar eind 2020.
Invoering Wet meldcode
Veilig Thuis kampte in de loop van 2019 met een enorme toename aan meldingen door de invoering van de Wet meldcode per 1 januari 2019. De wet heeft beoogd dat signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling eerder op de ‘radar’ komen. In Zeeland gaat dit boven verwachting goed. Op basis van landelijke ramingen was bij Veilig Thuis een stijging van 7% verwacht. In de praktijk bleek dit een stijging van 80%. Met als gevolg dat de organisatie Veilig Thuis meer formatie nodig had om binnen de wettelijke kaders te kunnen blijven werken. In december 2019 heeft het AB GGD, na zienswijze van de Zeeuwse gemeenteraden, ingestemd met een begrotingswijziging à € 300.000 voor 2020. De dekking voor deze kosten komt voor het overgrote deel vanuit de reserves van de GR GGD.
Implementatie Zeeuwse regiekaart
De inspectie heeft geconstateerd dat de momenten van overdrachten tussen professionals te kwetsbaar zijn. Ook zijn er in sommige cases verschillende regievoerders aan het werk, die niet van elkaar af wisten en hun taak niet goed vervulden. De Inspectie heeft de Walcherse gemeenten de opdracht gegeven om afspraken te maken met het zorgveld over regie en escalatie. Op verzoek van de zorgpartners is dit verbreed naar Zeeuws niveau. Immers, voor een goede werking in de praktijk van de Zeeuwse regiekaart (de-)escaleren is het een voorwaarde dat alle gemeenten in Zeeland gezamenlijk en eenduidig besluiten om te gaan werken met de Zeeuwse regiekaart, uiteraard met ruimte voor lokale inkleuring gerelateerd aan de wijze waarop gemeenten hun lokale toegangen hebben georganiseerd. In 2019 is de regiekaart door alle Zeeuwse gemeenten vastgesteld en is gestart met de lokale en sub-regionale implementatie hiervan. Deze implementatie loopt door in 2020.
Vaststellen van de Regiovisie Huiselijk geweld en Kindermishandeling
In december 2019 is door alle Zeeuwse gemeenten de regiovisie 2019-2023 ‘Voor een toekomst zonder geweld’ vastgesteld waarmee een basis is gelegd voor afspraken tussen de Zeeuwse gemeenten. Centraal in de visie staat het zo vroeg mogelijk signaleren van huiselijk geweld, geweld zo snel mogelijk en duurzaam stoppen en het hebben van aandacht voor specifieke groepen. Bij de visie is een uitvoeringsprogramma vastgesteld.
Wmo
In 2019 werd enerzijds de toegang ontvlochten en anderzijds moest een nieuwe toegang in de lokale organisatie ingevlochten worden. Gezien de ontmanteling van Porthos heeft in 2019 de beoogde doorontwikkeling niet of gedeeltelijk plaatsgevonden.
Beschermd Wonen
In 2019 is Zeeuws gewerkt aan de versnellingsagenda “Bescherming en Opvang in Zeeland”. De versnellingsagenda vormt de basis waarmee we, samen met onze maatschappelijke partners, gaan werken aan de doorcentralisatie van middelen vanaf 1 januari 2022.
Implementatie van de Wvggz
De Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz) regelt verplichte zorg voor inwoners (jeugdigen en volwassenen) die een aanzienlijk risico hebben op ernstig nadeel wat gerelateerd is aan een psychische stoornis en waarbij de inwoner geen gebruik wil maken van vrijwillige zorg. Het kan gaan om een ernstig nadeel voor de betrokkene zelf en/of diens omgeving.
In 2019 zijn voorbereidingen getroffen voor de komst van de Wvggz. Met de komst van de Wvggz komen er nieuwe taken en bevoegdheden naar de gemeenten. De hoorplicht, het inrichten van een meldfunctie, het verkennend onderzoek, het aanvragen van een verzoek tot zorgmachtiging en de communicatie met de melder, de betrokkene en met de GGZ-behandelaar zijn nieuwe taken. Met de komst van de Wvggz veranderen rollen en samenwerkingsstructuren binnen een dynamische context met veel wederzijds beïnvloedende dossiers. De domeinen zorg en veiligheid komen nog dichter bij elkaar.
Nieuw contract voor doelgroepenvervoer
In 2019 zijn succesvol nieuwe contracten afgesloten voor het doelgroepenvervoer en de hulpmiddelen voor de Wmo. Voor de uitvoering van de Jeugdwet zijn ook nieuwe contracten afgesloten.
Participatie
De kern van dit deel van het sociaal domein is de Participatiewet. Iedereen die kan werken, maar het op de arbeidsmarkt zonder ondersteuning niet redt en is aangewezen op een financiële ondersteuning, valt onder de Participatiewet. Het doel van de participatiewet is om meer mensen, ook mensen met een arbeidsbeperking, aan de slag te krijgen.
Als mensen niet genoeg geld hebben om in eigen levensonderhoud te voorzien en er geen sprake van een voorliggende voorziening is, ontvangen zij financiële bijstand op grond van de Participatiewet. Bij kosten die uit bijzondere omstandigheden voortkomen en bovendien ook noodzakelijk en onvoorzien zijn, kan individuele bijzondere bijstand verstrekt worden.
Om zoveel mogelijk inwoners te ondersteunen en te laten participeren in de samenleving heeft de gemeente instrumenten om inwoners een financiële ondersteuning te bieden. Dit is geregeld in het gemeentelijk armoedebeleid.
Een belemmering bij arbeidsparticipatie zijn (problematische) schulden. Daarom is het van belang om (problematische) schulden te voorkomen of op te lossen. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor het oplossen van de schulden, maar als dat niet lukt, kunnen ze bij de gemeente terecht (Wet gemeentelijke schuldhulpverlening). De gemeente zet met haar partners in op integrale schuldhulpverlening om daarmee de duurzame effectiviteit te vergroten. Vroegsignalering van schulden is een belangrijk instrument om te voorkomen dat de financiële problemen van mensen groter of zelfs onbeheersbaar worden. De uitvoering van het aan het werk helpen van mensen, het (tijdelijk) financieel ondersteunen van mensen en het helpen bij het oplossen van schulden ligt primair bij Orionis Walcheren (enkel de wettelijke taken). Daarbij wordt met andere partijen samengewerkt.
Wat wilden we bereiken?
Doelstelling 7: Jongeren tot 27 jaar
Middelburg zet er op in dat alle jongeren van 18 tot 27 jaar, ongeacht beperkingen, participeren via regulier werk, scholing of (arbeidsmatige) dagbesteding. Een jongere is aan het werk of volgt een opleiding. Als dat niet haalbaar is wordt de juiste ondersteuning ingeschakeld. We zetten in op: het vinden van jongeren die nog niet zover zijn; bereikbaar zijn voor jongeren die om hulp vragen; samen met die jongeren en partners direct handelen als dat aan de orde is.
Doelstelling 8: Vergunninghouders
Middelburg heeft met het Beleidsplan integratie en huisvesting vergunninghouders de centrale lijn vastgelegd. De essentie van deze lijn is dat we vertrekken vanuit de krachten van deze nieuwe inwoners bij de begeleiding van hun integratie. Er zit bij veel vergunninghouders veel capaciteit zowel qua intellect als zelfstandig ondernemerschap. Als we deze nieuwe inwoners op een goede manier begeleiden bij hun integratie, verwerven zij niet alleen een zinvolle plek in onze samenleving maar heeft het andersom ook effect: onze samenleving benut de kwaliteiten van deze mensen uit een ander land, een andere cultuur. We zetten er op in dat er telkens één regisseur is.
Sinds 2017 voeren we het Europees project SIREE uit. Dat heeft twee grote pijlers: onderwijs en zelfstandig ondernemerschap. In feite heeft dit geen andere doelstelling dan wat vanuit het Beleidsplan gebeurt, namelijk: de integratie van vergunninghouders zodanig begeleiden dat er sprake is van een wederzijds ‘voordeel’. Het verschil vanuit SIREE is dat we dat doen met Europese partners en op die manier kunnen leren en profiteren van de inzichten en werkwijzen in andere Europese landen.
Doelstelling 9: Volwassenen met grote afstand tot de arbeidsmarkt
We zien dat de economie aantrekt en dat er meer vacatures zijn. Dat betekent dat de kansen voor onze inwoners met enige achterstand tot de arbeidsmarkt nu beduidend groter zijn. We zien ook dat het steeds lastiger wordt om alle vacatures in te vullen. We zien aankomen dat we alle registers moeten opentrekken om de groeiende economie te blijven bedienen en die groei optimaal te houden. We weten dat een deel van onze inwoners, door verschillende oorzaken, een grotere afstand heeft tot de arbeidsmarkt en tijdelijk niet in staat is aan het werk te gaan. Dat is al langer de realiteit. Met oog op de aantrekkende economie zetten we intensiever in op ondersteuning van de groep. De gemeente zelf heeft hier als werkgever ook een verantwoordelijkheid in.
Doelstelling 10: Armoede en schulden
De aanpak van armoede en schulden krijgt extra aandacht. Het effect van langdurige armoede en problematische schulden op mensen is zodanig dat het oplossen ervan op eigen kracht niet haalbaar is. Ofwel: zonder gerichte ondersteuning komen mensen er niet uit. Er lijkt bovendien een relatie te zijn tussen langdurige armoede en jeugdhulp en andere vormen van zorg. Mensen worden ontregeld in hun dagelijks leven door de voortdurende stress over schulden of hoe daar uit te blijven. Daardoor zijn zij bezig met overleven en dat maakt de omstandigheden waarin hun kinderen opgroeien moeilijker en risicovoller.
In de aanpak van schulden en armoede willen we meer dan voorheen de aanpak bepalen op basis van de individuele situatie en meer een samenspel laten zijn tussen handhaven van regels en hulpverlenend zijn in plaats van simpelweg handhavend op basis van regels. Daarnaast zetten we in op betere bereikbaarheid voor mensen die hulp zoeken.
Wat hebben we bereikt?
Jongeren tot 27 jaar | ||
Het aantal jongeren in beeld dat niet werkt en geen opleiding volgt en geen ondersteuning krijgt. | Niet gemeten. Deze groep jongeren is niet in beeld te krijgen. Vaak zijn dit jongeren die nog thuiswonend zijn, zorg mijden en geen uitkering hebben. | Gedeeltelijk volgens plan |
Een plek waar jongeren zich kunnen melden. | Jongeren kunnen zich op verschillende plekken melden: dit kan bij voorbeeld bij Orionis via website, telefoon en balie. Daarnaast kunnen ze zich ook bij RBL melden. | |
De mate waarin bekend is dat die plek er is en waar die voor staat, bij jongeren en partners. | Niet gemeten. | |
Het aantal keer dat jongeren en partners zich melden. | In 2019 zijn er 825 meldingen via de website van Orionis geweest. Op basis van deze melding wordt binnen een aantal dagen een dienstverleningsgesprek ingepland. 180 van de 825 klanten zijn niet verschenen. | |
Het aantal jongeren uit die groep dat werk vindt, een opleiding start of ondersteuning krijgt. | Alle jongeren krijgen middels het dienstverleningsgesprek ondersteuning, dus 100%. Dit kan bestaan uit matching naar werk, verstrekken van een uitkering of bijzondere bijstand, start van een schuldhulpverleningstraject, informatie of doorverwijzingen. | |
Vergunninghouders | ||
De mate van betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kinderen. | Niet gemeten. | Niet volgens plan |
de mate waarin vergunninghouders aan de slag kunnen in hun oorspronkelijke vakgebied | ||
Volwassenen met grote afstand tot de arbeidsmarkt | ||
De omvang van de doelgroep. | 800 klanten hebben de status duurzaam grote afstand arbeidsmarkt. 875 klanten hebben de status tijdelijk grote afstand arbeidsmarkt, 525 klanten hebben nog geen duidelijke status. Deze worden in 2020 gesproken en wordt de afstand tot de arbeidsmarkt bepaald. | Volgens plan |
Het aantal mensen uit de doelgroep dat aangeeft dat door de begeleiding zij zich klaar voelen om te gaan deelnemen aan de arbeidsmarkt. | Eind 2019 hebben van de hierboven genoemde klanten 470 hun afstand tot de arbeidsmarkt weten te verkleinen. (overigens bepaald door Orionis en niet door de klant zelf). | |
Het aantal mensen dat een plek vindt op de arbeidsmarkt. | In 2018 en 2019 hebben 300 klanten werk gevonden die oorspronkelijk een grote afstand tot de arbeidsmarkt hadden. | |
Armoede en schulden | ||
bekendheid onder inwoners waar je terecht kunt bij armoede en schulden. | Niet gemeten. | Gedeeltelijk volgens plan |
Concrete maatregelen in de uitvoering die leiden tot betere bereikbaarheid. | nieuwsbericht en informatie op de website van Orionis | |
De ervaringen van (vrijwillige) klantondersteuners als de Middelburgse schuldhulpmaatjes en de vrijwilligers van Humanitas over de balans tussen handhaven en hulpverlenen. | Niet gemeten. | |
Cliëntervaring: mate van integrale aanpak. | Niet gemeten. | |
Wat hebben we ervoor gedaan?
In 2019 heeft RBL een lijst uitgedraaid, vanuit het eigen systeem, van de doelgroep kwetsbare jongeren (366). Deze hebben ze in beeld gebracht. In het tabel hieronder is te zien hoe de groep er op dat moment uit zag.
219 | Op school |
34 | Werkt met loon boven € 300 ,- |
5 | Werkt met loon onder € 300 ,- |
6 | Werken beschut |
17 | Hebben een Wajong uitkering |
8 | Werk + uitkering |
2 | Heeft een zorgtraject |
11 | Startkwalificatie niet haalbaar |
18 | Geen werk of school (Wel in beeld) |
46 | Overig (SK behaald, woont buiten zorggebied) |
In 2019 hebben we Kadernota Orionis Walcheren 2020-2022 opgesteld en deze is door de 3 gemeenteraden vastgesteld. De komende jaren bepalen de vastgestelde kaders de beleidsuitgangspunten.
De acties vanuit het plan van aanpak, die vastgesteld werd in 2017, zijn ook voortgezet in 2019. Plan van aanpak loopt nog door in 2020.
In september 2019 heeft de gemeenteraad ingestemd met een extern onderzoek Orionis Walcheren. De eerste resultaten hiervan worden april 2020 verwacht.
Voorbereiding Toegang in Middelburg (TIM)
Per 1 Januari 2020 bestaat Porthos niet meer, en maakt de toegang onderdeel uit van de afdeling Samenleving van de gemeente Middelburg zelf.
Er is in 2019 hard gewerkt om deze overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen. Er zijn fysieke spreekkamers ingericht, alsmede werkplekken voor het personeel. Er zijn natuurlijk veel sollicitatiegesprekken gevoerd, wat uiteindelijk heeft geleid tot een volledig gevuld FTE bezettingsplan. Er zijn ICT systemen ontvlochten bij Porthos en opnieuw ingeregeld bij TIM. Ook op het gebied van communicatie richting de inwoners zijn er diverse stappen gezet.
Actieplan Sociaal Domein
Vanwege de financiële tekorten binnen het sociaal domein is er besloten tot het opstellen van een actieplan. Dit actieplan heeft de titel "besparen door te vernieuwen" en is door de gemeenteraad in november 2019 goedgekeurd. Het opstellen van dit actieplan had met name in de tweede helft van 2019 een zeer hoge prioriteit, samen met onder andere de overgang van Porthos naar Toegang In Middelburg.
Het actieplan heeft als doelstelling om het financiële tekort op een structurele basis op te lossen door grip en inzicht te verkrijgen in het sociaal domein.
De komende jaren moet dit plan er toe leiden dat het sociaal domein begrotingstechnisch weer meer in evenwicht komt. Uiteraard blijft de gemeente Middelburg wel voldoen aan haar wettelijke zorgtaak.
Beleidsindicatoren
Beleidsindicatoren | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |
---|---|---|---|---|---|---|
Banen [per 1.000 inwoners van 15-64 jaar] | Middelburg | 796,9 | 788,2 | 795,7 | 792,4 | |
Nederland | 742,9 | 751,3 | 759,8 | 774 | ||
Jongeren met een delict voor de rechter [%] | Middelburg | 2% | 1% | 1% | 1% | |
Nederland | 1% | 1% | 1% | 1% | ||
Kinderen in uitkeringsgezin [%] | Middelburg | 8% | 8% | 8% | 8% | |
Nederland | 7% | 7% | 7% | 7% | ||
Netto arbeidsparticipatie [%] | Middelburg | 65,7% | 67% | 66,2% | 67,6% | |
Nederland | 65,4% | 65,8% | 66,6% | 67,8% | ||
Werkloze jongeren [%] | Middelburg | 2% | 2% | 2% | 2% | |
Nederland | 2% | 2% | 2% | 2% | ||
Personen met een bijstandsuitkering [per 10.000 inwoners] | Middelburg | 451,4 | 458,3 | 456 | 439,2 | |
Nederland | 404,8 | 412,8 | 418,6 | 401,1 | ||
Lopende re-integratievoorzieningen [per 10.000 inwoners van 15-64 jaar] | Middelburg | 140,6 | 103,3 | 113,3 | 162,7 | |
Nederland | 311,9 | 255,5 | 271,3 | 305,2 | ||
Jongeren met jeugdhulp (in % van alle jongeren tot 18 jaar) [%] | Middelburg | 10,7% | 10,7% | 11,6% | 11,5% | |
Nederland | 10% | 10,8% | 11,4% | 11,8% | ||
Jongeren met jeugdbescherming (in % van alle jongeren tot 18 jaar) [%] | Middelburg | 1,7% | 1,9% | 1,6% | 1,4% | |
Nederland | 1,2% | 1,2% | 1,2% | 1,2% | ||
Jongeren met jeugdreclassering (in % van alle jongeren van 12 tot 23 jaar) [%] | Middelburg | .6% | .5% | .5% | .5% | |
Nederland | .5% | .5% | .4% | .4% | ||
Cliënten met een maatwerkarrangement Wmo [per 10.000 inwoners] | Middelburg | |||||
Nederland | 568 | 620 | 620 | 640 |
Wat heeft het gekost?
Sociaal domein | Begroting 2019 | Begroting 2019 na wijziging | Realisatie 2019 | Verschil 2019 (+ voordeel, - nadeel) |
---|---|---|---|---|
Lasten | ||||
6.01.0 Samenkracht en burgerpart | 5.389 | 5.852 | 5.560 | 293 |
6.02.0 Wijkteams | 4.866 | 5.453 | 5.656 | -202 |
6.03.0 Inkomensregelingen | 28.004 | 27.258 | 27.029 | 228 |
6.04.0 Begeleide participatie | 5.612 | 5.612 | 5.599 | 13 |
6.05.0 Arbeidsparticipatie | 2.187 | 2.227 | 2.321 | -94 |
6.06.0 Maatwerkvoorzieningen (WMO) | 663 | 1.405 | 1.398 | 7 |
6.07.1 Maatwerkdienstberlening 18+ | 10.770 | 12.805 | 13.603 | -799 |
6.07.2 Maatwerkdienstverlening 18- | 407 | 158 | 127 | 31 |
6.08.1 Geescaleerde zorg 18+ | 327 | 428 | 357 | 71 |
6.08.2 Geescaleerde zorg 18- | 12.540 | 17.301 | 17.553 | -252 |
Totale Lasten | 70.765 | 78.500 | 79.203 | -703 |
Baten | ||||
6.01.0 Samenkracht en burgerpart | -1.530 | -1.479 | -1.450 | -30 |
6.02.0 Wijkteams | 0 | 0 | 0 | 0 |
6.03.0 Inkomensregelingen | -17.663 | -17.159 | -17.294 | 135 |
6.04.0 Begeleide participatie | 0 | 0 | 0 | 0 |
6.05.0 Arbeidsparticipatie | 0 | 0 | 0 | 0 |
6.06.0 Maatwerkvoorzieningen (WMO) | 0 | 0 | 0 | 0 |
6.07.1 Maatwerkdienstberlening 18+ | -58 | -58 | -83 | 24 |
6.07.2 Maatwerkdienstverlening 18- | 0 | 0 | 0 | 0 |
6.08.1 Geescaleerde zorg 18+ | 0 | 0 | 0 | 0 |
6.08.2 Geescaleerde zorg 18- | 0 | 0 | 0 | 0 |
Totale Baten | -19.252 | -18.696 | -18.827 | 130 |
Totaal Sociaal domein | 51.513 | 59.804 | 60.376 | -572 |
Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel / - nadeel)
We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen van € 25.000 of hoger toelichten. De post “overig” gaat telkens over één of meerdere afwijkingen die kleiner zijn dan € 25.000.
Omschrijving (bedragen × € 1.000) | Afwijking Lasten | Afwijking Baten |
---|---|---|
6.01.0 Samenkracht en burgerparticipatie | ||
Integratie vergunninghouders | ||
Gedurende het jaar is 1 klantmanager vertrokken en niet vervangen. De openstaande post voor de vergoeding leegstand is afgewikkeld met Villex. Deze organisatie huisvest in 3 kamerverhuurpanden een groot aantal jonge alleenstaande statushouders. | 39 | 0 |
Siree | ||
Op het project Siree is minder uitgeven. De prestatie is wel geleverd. Hierdoor ontvangen wij ook minder subsidie. | 111 | -85 |
Wijkcentra | ||
Er is een neerwaartse bijstelling geweest voor de huur. Deze bijstelling is te voorzichtig geweest. Daarnaast is er minder uitgegeven aan energielasten | 8 | 18 |
Controles kinderopvang | ||
De controles worden uitgevoerd door de GGD. Jaarlijks wordt dit ingekocht. Er is een ophoging van het budget geweest, waar de gemeente geen diensten meer voor kon inkopen door achterstanden bij de GGD. | 32 | 0 |
Verhuurde panden | ||
Een geplande uitgave aan het pand Ravensteijnweg is al in 2018 via het GBP gedaan. Daarnaast is door een herrekening van de verzekeringen een voordeel ontstaan. | 33 | 0 |
facilitaire kosten verhuurde panden | ||
Door de zachte winter is er minder uitgegeven aan energie en water | 20 | 0 |
6.02.0 wijkteams | ||
porthos | ||
Door het beeindigen van de samenwerking met Vlissingen en Veere zijn er frictiekosten betaald. Deze kosten waren niet begroot. Daarnaast waren er nog nagekomen kosten uit 2018. | -200 | 0 |
werkbudget sociaal domein | ||
In 2019 hebben we ons vooral gericht op het inrichten en bemensen van het toegangsloket TIM. Zodat er per 1 januari 2020 kon worden gestart.De overige wensen voor TIM zijn doorgeschoven naar 2020. Hierdoor is niet het volledige budget besteed. | 122 | 0 |
Inkooporganisatie jeugdhulp zeeland | ||
Hogere bijdrage aan de inkooporganisatie jeugdhulp. Hieronder worden ook de uitvoeringskosten voor de TaskForce Jeugd verantwoord. De kosten hiervan worden verdeeld conform de verdeelsleutel die gemeenten betalen aan IJZ. | -136 | 0 |
6.03.0 Inkomensregelingen | ||
Mimimabeleid | ||
Door de aantrekkende economiezijn er minder aanvragen geweest. Hierdoor is er minder uitgegeven. | 37 | 0 |
Orionis GR | ||
De kosten van de Gemeenschappelijke regeling zijn gunstiger dan verwacht, Orionis heeft de kosten van de bedrijfsvoering weten te verlagen. | 233 | 0 |
Orionis Inkomensregelingen | ||
Er is afgelopen jaar een hogere uitstroom geweest van klantendan wij voorzien hadden. Hierdoor zijn de kosten gedaald. | -104 | 156 |
afvalstoffenheffing | ||
De totale last van de kwijtschelding in 2019 neemt af. Dit wordt veroorzaakt door de nieuwe regelgeving met betrekking tot de kostendelersnorm. Hierdoor komen minder mensen in aanmerking voor (volledige) kwijtschelding. | 85 | 0 |
6.05.0 Arbeidsparticipatie | ||
Reintegratie | ||
Het talenthuis en Resto van Hart zijn 2 instellingen die subsidie krijgen. Deze kosten worden gedekt uit transitoria. De participatiemiddelen worden volledig ingezet door Orionis. | -94 | 0 |
6.07.1 Maatwerkdienstverlening 18+ | ||
Huishoudelijke hulp WMO | ||
In 2019 is het landelijk abonnementstarief ingevoerd. Door het vast tarief is er sprake van een aanzuigende werking. Er zijn hierdoor meer unieke clienten. Door het vaste tarief krijgt de gemeente minder inkomsten uit eigen bijdragen van clienten. | -50 | 0 |
vervoer | ||
Het aantal unieke clienten is stijgend. Daarnaast zijn er kosten gemaakt voor een nieuwe aanbesteding van het doelgroepenvervoer. | -101 | 23 |
Begeleiding | ||
Het aantal unieke clienten is stijgend, hierdoor nemen de kosten voor begeleiding toe. | -296 | 0 |
Dagbesteding | ||
Het aantal clienten is stijgend, hierdoor neemt de vraag naar dagbesteding ook toe. | -225 | 0 |
PGB Dagbesteding en begeleiding | ||
Het aantal clienten is stijgend, dit komt doordat bij een aantal clienten het beschermd wonen is omgezet naar begeleid wonen. | -106 | 0 |
Zorgvuldige overgang | ||
Er zijn extra middelen verstrekt voor formatie-uitbreiding aan Maatschappelijk werk | -54 | 0 |
Sociaal domein projectbudget | ||
Doordat prioriteit lag bij de inrichting van het TIM is hieraan minder besteed dan gepland was. | 53 | 0 |
6.07.2 Maatwerkdienstverlening 18- | ||
PGB jeugd | ||
Het gebruik van het PGB jeugd loopt iets terug. | 31 | 0 |
6.08.1 Geescaleerde zorg 18+ | ||
Maatschappelijke crisisopvang | ||
Over de periode van 2017 en 2018 is in 2019 een definitieve afrekening ontvangen. | -26 | 0 |
Foyer du jeunesse | ||
Over 2018 is de definitieve afrekening ontvangen. | 14 | 0 |
subsidiebudget algemene voorziening WMO | ||
Er is minder beroep gedaan op deze regeling dan voorzien. | 45 | 0 |
Wet verplichte GGZ | ||
Betreft geraamde uitgaven voor de wet verplichte GGZ, er zijn dit jaar geen uitgaven geweest. | 35 | 0 |
6.08.2 Geescaleerde zorg 18- | ||
geescaleerde zorg jeugd | ||
Het aantal unieke klanten blijft ook in 2019 nog stijgen. Hierdoor zijn de kosten hoger. | -208 | 0 |
Vervoer GGZ | ||
Doordat het aantal unieke klanten stijgt, nemen de kosten voor het vervoer ook toe. | -47 | 0 |
Overig | 46 | 18 |
Totaal | -703 | 130 |