Sociaal Domein

Inleiding

Binnen het programma sociaal domein was 2023 een jaar waarin er gewerkt is aan de doorontwikkeling en verbetering van de voorzieningen en diensten voor onze inwoners. De openingstijden van de afdeling Toegang in Middelburg (TIM) zijn verruimt, Maatschappelijk werk en Welzijn Middelburg hebben gewerkt aan hun fusie tot de nieuwe organisatie en er is met Middelburg Ontmoet een nieuw community platform ingericht.

In 2023 is er een beleidskader bestaanszekerheid geschreven en zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor re-integratie. Voor meer informatie over re-integratie verwijzen wij u naar de jaarrekening van Orionis.

Verder leest u de informatie over het zorggebruik binnen de Wmo en Jeugdhulp ook in de halfjaarlijkse rapportage sociaal domein, wat de opvolger is van de kwartaalrapportage actieplan sociaal domein.

Hieronder leest u wat de resultaten zijn voor de gestelde doelen binnen dit programma.

Beleidskader

Vastgestelde gemeentelijke beleidsnota's:

• Beleidsplan Sociaal Domein (2022)

• Integrale verordening jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning gemeente Middelburg 2024

Wat wilden we bereiken

A Preventie & normaliseren

Door preventief te werken bevorderen we het welzijn en welbevinden van onze inwoners, en voorkomen we de ontwikkeling van (zwaardere) zorg of ondersteuningsvragen. We zorgen voor laagdrempelige informatie en advies, en de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van zorg en ondersteuning zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. We zoeken samen met onze inwoners naar oplossingen in of zo dicht mogelijk bij het gewone leven. We bieden ondersteuning dicht bij de leefwereld van kinderen en gezinnen; in de thuissituatie, de kinderopvang en op school. Normaliseren betekent dat we als gemeente er voor zorgen dat ouders/opvoeders en jeugdigen tijdig de goede ondersteuning en hulp krijgen die hen helpt om zelfstandig hun leven vorm te geven. Bijvoorbeeld door het inzetten van opvoedondersteuning voor ouders in plaats van jeugdzorg.

Doelstellingen:

1. We investeren in de inrichting van het sociaal team Middelburg

2. We versterken en vernieuwen onze algemene voorzieningen sociaal domein

3. We voeren het verbeterplan onafhankelijke cliëntondersteuning uit (nu Meedenkers genoemd)

4. We versterken samenwerking sociaal-medisch domein

5. We versterken de ondersteuning voor jongeren in het onderwijs

6. We onderzoeken waar we ons preventieve jeugdbeleid kunnen versterken

B Kwaliteit van dienstverlening

Kwalitatief goede dienstverlening komt direct ten goede aan onze inwoners. Dat betekent onder andere dat we werken met goed opgeleide medewerkers, die luisteren naar en kijken vanuit het perspectief van de inwoner. Zij worden ondersteund door de juiste werkprocessen in organisaties waarin voldoende ruimte is voor leren en verbeteren in de uitvoeringspraktijk. Dit geldt zowel voor de dienstverlening die direct onder gemeentelijk aansturing valt, als voor dienstverlening die we subsidiëren of inkopen.

Doelstellingen:

7. We investeren in toegankelijkheid en bereikbaarheid TIM en sociaal team

8. We investeren in het terugbrengen van wachttijden bij TIM voor de Wmo en Jeugd

9. We zetten extra in op het meten van de klanttevredenheid voor de Wmo en Jeugd

C Passende zorg

Iedere Middelburger moet kunnen rekenen op passende zorg. Onder passend verstaan we kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar. Veiligheid voor onze (jeugdige) inwoners heeft hierbij een hoge prioriteit.  De zorg die we bieden is waardegedreven. Dat wil zeggen dat de zorg in samenspraak met de inwoner wordt ingevuld, en uitgaat van positieve gezondheid. Daarnaast zetten we in op fraudebestrijding en toezicht en handhaving om onze uitgangspunten te controleren, en waar nodig in te kunnen grijpen.

Doelstellingen:

10. We sluiten nieuwe contracten af voor de inkoop van het Wmo maatwerk

11. We sluiten nieuw contracten Beschermd Wonen (BW) af

12. We bereiden nieuwe contracten Jeugd voor

D Bijdragen aan bestaanszekerheid

Bestaanszekerheid is niet alleen de zekerheid van voldoende en voorspelbaar inkomen. Ook zekerheid om betaalbaar te wonen, toegang tot betaalbare zorg en het vrij zijn van schulden zijn noodzakelijke voorwaarden om de rust en ruimte te vinden die nodig is om je als mens te ontwikkelen en mee te doen in de samenleving. We willen ons de komende jaren inspannen om financiële de bestaanszekerheid van onze inwoners waar mogelijk te versterken. Het beleid "Bestaanszekerheid, Meedoen en Inburgering" vormt daar in 2024 een nieuwe leidraad voor.

Doelstellingen:

13. We houden vast aan een ruimhartig minimabeleid en onderzoeken waar we dit verder kunnen versterken of verruimen

14. We ontwikkelen een nieuw beleidsplan of programma bestaanszekerheid

15. We voeren een onderzoek uit naar de effecten van onze huidige minimaregelingen

16. We werken samen om kinderarmoede zo veel mogelijk te verzachten

17. We zetten in op het voorkomen en oplossen van schulden

E Meedoen naar vermogen

We willen dat inwoners zich kunnen ontplooien en naar vermogen kunnen meedoen aan de samenleving. Inwoners zijn aan het werk, gaan naar school, zorgen voor hun gezin of naasten, doen mee via vrijwilligerswerk, beschut werk of dagbesteding. Middelburgers zorgen voor zichzelf en voor elkaar. De gemeente helpt waar nodig. Extra aandacht gaat hierbij uit naar de statushouders en (gezins-) migranten.

Doelstellingen:

18. We geven uitvoering aan het implementatieplan toekomstbestendig werkleerbedrijf

19. We zetten in op de aanpak “Werken naar vermogen” van Orionis

20. We zetten in op de re-integratie en activering van jongeren

21. We ontwikkelen een Zeeuws Plan tegen laaggeletterdheid

22. We continueren de uitvoering van de Wet inburgering

Wat hebben we bereikt?

A Preventie & normaliseren

Doelstelling 1: We investeren in de inrichting van het sociaal team Middelburg

In 2023 is samen met Welzijn Middelburg en Zorgstroom/Maatschappelijk Werk Walcheren gewerkt aan de inrichting van een sociaal team. De twee partijen hebben in april 2023 hun dienstverleningsconcept aangeboden aan het College. Hierin hebben zij beschreven op welke wijze het sociaal team te werk zal gaan in het kader van de beleidsdoelstellingen uit het Middelburgs Model. De organisaties zijn in 2023 de implementatie van de aangepaste dienstverlening gaan voorbereiden.

In de praktijk is gestart met het werken in gemengde teams onder aansturing van een gezamenlijk managementteam vanuit de twee organisaties. Naast de voorbereidingen op uitvoerend niveau en ter ondersteuning van de opgave, hebben de twee organisaties besloten te fuseren tot een nieuwe organisatie per 1-1-2024. Hiervoor hebben zij in 2023 diverse voorbereidingen getroffen zoals het inkopen van een nieuw cliëntvolgsysteem, starten met het trainen van medewerkers in Positieve Gezondheid, inrichten van een inloopspreekuur in de ZB en het indienen van een gezamenlijke subsidieaanvraag voor 2024.

Doelstelling 2. We versterken en vernieuwen onze algemene voorzieningen sociaal domein

Op basis van de in 2022 vastgestelde Algemene Subsidieverordening Middelburg 2022 is in 2023 het subsidieproces ingericht en uitgevoerd. Onderdeel daarvan was de inwerkingtreding van de nieuwe subsidieregeling algemene voorzieningen sociaal domein op 1 januari 2023. Alle subsidieaanvragen in het sociaal domein zijn beoordeeld aan de hand van de nieuwe subsidieverordening en (indien van toepassing) aan de hand van de subsidieregeling algemene voorzieningen. De subsidieregeling algemene voorzieningen ziet toe op subsidiering van al bestaande voorzieningen, zoals welzijnswerk, maatschappelijke dienstverlening en mantelzorgondersteuning. Nieuw is de ruimte die gemaakt is in de regeling voor het subsidiëren van inloopvoorzieningen. Daarmee bieden we op een laagdrempelige manier ontmoetings- en participatiemogelijkheden voor (kwetsbare) inwoners. Dit kan een alternatief zijn op bijvoorbeeld dagbesteding.

Daarnaast is het online comminity platform Middelburg Ontmoet gestart. Op dit platform staat ondermeer de sociale kaart met alle voorzieningen die zonder indicatie aangeboden worden, gerubriceerd op positieve gezondheid.

Doelstelling 3. We voeren het verbeterplan onafhankelijke cliëntondersteuning uit (nu Meedenkers genoemd)

Het in 2022 samen met netwerkpartners opgestelde Verbeterplan voor onafhankelijke cliëntondersteuning is in 2023 verder uitgevoerd. Vizita heeft voor de implementatie een extra subsidie gehad. Tevens is er een campagne gevoerd om de bekendheid te vergroten en is de naam veranderd van Onafhankelijke cliëntondersteuning naar Meedenkers.

Doelstelling 4. We versterken samenwerking sociaal-medisch domein

In 2023 is Welzijn op Recept uitgerold over de huisartsenpraktijken in Middelburg. Elke huisartsenpraktijk is gekoppeld aan een welzijnscoach. Verwijzen en terugkoppelen verloopt via de aangeschafte applicatie ZorgDomein. Het arrangement Kunst op Recept is doorontwikkeld, en er zijn ‘proeverijen’ geweest om burgers laagdrempelig kennis te laten maken met activiteiten. Ook zitten jeugdconsulenten ter ondersteuning bij een aantal huisartsenpraktijken.

Doelstelling 5. We versterken de ondersteuning voor jongeren in het onderwijs

In 2023 zijn de ondersteuningsstructuren in het onderwijs versterkt door intensivering van het jongerenwerk op de scholen en schoolmaatschappelijk werk. De preventieve inzet op GGZ, verslavingsproblematiek, crimineel gedrag (groeps- en individueel gericht) is geïntensiveerd. Dit maakt dat er meer aanwezigheid is op de scholen, waardoor meer jeugd bereikt wordt. Ook kan er beter aangesloten worden bij wat de scholen signaleren, doordat er meer beschikbaarheid is van groepstrainingen en -interventies. Tenslotte is de samenwerking versterkt tussen de organisaties die dit bieden, de scholen en de gemeentelijke toegang.

Op basis van de beleidsnotitie en subsidieregeling NPO zijn er in 2023 subsidies verstrekt aan 6 organisaties die de activiteiten hebben uitgevoerd. De inzet van de intermediairs vanuit de afdeling TIM draagt sterk bij aan de afstemming met deze organisaties en met het onderwijs.

Doelstelling 6. We onderzoeken waar we ons preventieve jeugdbeleid kunnen versterken

In 2023 is op verschillende manieren gewerkt aan het ondersteunen van jongeren. De ondersteuningsstructuren in het onderwijs zijn door middel van extra subsidie aan Halt, GGD, Emergis Preventie, Welzijn Middelburg en Zorgstroom/Maatschappelijk Werk Walcheren versterkt. Deze partijen hebben ingezet op het wegwerken van sociaal-emotionele achterstanden bij jeugdigen ten gevolge van COVID-19. Naast de ondersteuning binnen de onderwijsstructuren is in het kader van preventie van steekwapenincidenten ingezet op onder andere ambulant jongerenwerk, versterken van de samenwerking in het netwerk rondom jeugd en veiligheid door middel van netwerkbijeenkomsten en uitvoering van de aanpak MPGA voor risicojongeren.

Om opvoed- en opgroeiondersteuning te verbeteren is verder ingezet op Kansrijke Start Middelburg. De aanpak is gericht op goede samenwerkingsafspraken tussen het medische, sociale en informele domein om te komen tot een doorlopende lijn van vroegsignalering en ondersteuning voor (aankomende) gezinnen in een kwetsbare situatie gedurende de 1^e 1000 dagen van kinderen. In 2023 is actief ingezet op deskundigheidsbevordering en uitbreiding van interventies.

Tevens is met de voorbereiding van de inrichting van het sociaal team met Welzijn Middelburg en Zorgstroom/Maatschappelijk Werk Walcheren een aanloop gemaakt om verschillende type dienstverlening aan gezinnen (algemeen maatschappelijk werk, jongerenwerk en schoolmaatschappelijk werk) meer te verbinden.

B Kwaliteit van dienstverlening

Doelstelling 7. We investeren in toegankelijkheid en bereikbaarheid TIM en sociaal team

Maatschappelijk Werk Walcheren en Welzijn Middelburg hebben in 2023 toegewerkt naar het vormen van een nieuwe organisatie. Op 1 januari 2024 werd Vizita "geboren". Behalve een nieuwe naam heeft Vizita een nieuwe huisstijl en communicatiestrategie ontwikkeld.Om een toegankelijk en bereikbaar sociaal team Middelburg neer te zetten, houdt Vizita een inloopspreek uur in de Zeeuwse Bibliotheek dat alle werkdagen is geopend. We zien nu al dat veel inwoners dit inloopspreekuur goed weten te vinden.

De afdeling TIM heeft in 2023 haar openingstijden verruimd naar 16.30 uur (en voor crisis tot 17.00 uur). De ervaring van afgelopen periode laat zien dat de zowel inwoners als professionals de bredere openingstijden erg positief ervaren. Ook zijn we gestart met een digitaal inwonersportaal en de afdeling TIM werkt meer outreachend door fysiek aanwezig te zijn bij onder andere huisartsen en scholen.

Doelstelling 8. We investeren in het terugbrengen van wachttijden bij TIM voor de Wmo en Jeugd

Er is hard gewerkt aan het terugdringen van wachttijden bij afdeling TIM. Wachttijd is de tijd tussen ontvangen melding/aanvraag bij TIM en de start van het onderzoek(gesprek). Bij het team van jeugdconsulenten heeft dit er toe geleid dat er geen, of slechts zeer korte wachttijden zijn. Dit geldt ook voor Wmo huishoudelijke hulp en zorg. Bij Wmo begeleiding en dagbesteding is de wachttijd teruggebracht, maar daar is verdere verbetering nog gewenst. Over het algemeen zijn in 2023 de wachttijden dus sterk afgenomen. Wel zien we dat de toegang nog steeds kwetsbaar is in tijden van zieken/ afwezigen en onverwachte stijging van meldingen/ aanvragen.

We gaan de wachttijden meten en cijfermatig rapporteren in de rapportage sociaal domein in de loop van 2024.

Wachttijden bij zorgaanbieders zijn er helaas nog wel en daar heeft de gemeente niet veel invloed op. Uiteraard wordt daarbij wel rekening gehouden met voorrang bij onveilige situaties of spoed.

Doelstelling 9. We zetten extra in op het meten van de klanttevredenheid voor de Wmo en Jeugd

We voeren vanaf 2023 elk jaar een cliëntervaringsonderzoek uit voor Wmo en Jeugd. Resultaten worden via de halfjaarlijkse rapportages sociaal domein gepresenteerd. We zien dit als een waardevol instrument om onze dienstverlening te blijven verbeteren.

C Passende zorg

Doelstelling 10. We sluiten nieuwe contracten af voor de inkoop van het Wmo maatwerk

Na een grondige analyse en gesprekken met de aanbieders WMO is besloten om het huidige contract WMO maatwerk door te ontwikkelen en niet aan te besteden. De heldere kwaliteitseisen voor zorgproducten, de keuzevrijheid voor mensen om hun zorgaanbieder zelf te kiezen zijn gewaarborgd. Er is een innovatieagenda opgesteld onder regie van de gemeente. Jaarlijks wordt gemonitord of de zorginnovaties gehaald worden. Als dit niet blijkt het geval te zijn wordt er alsnog besloten nieuwe contracten af te sluiten.

Doelstelling 11. We sluiten nieuw contracten Beschermd Wonen (BW) af

Contractering is rond en op orde, in gezamenlijkheid met alle dertien Zeeuwse gemeenten. Alle toegangen en applicatiebeheerders zijn op de hoogte. Contractmanager heeft contacten met de gecontracteerde aanbieders. Contract is voor de duur van één jaar, met de mogelijkheid eenmalig te verlengen met nogmaals één jaar.

Doelstelling 12. We bereiden nieuwe contracten Jeugd voor

De huidige (raam)overeenkomsten hadden een oorspronkelijke looptijd tot en met 2023. De Bestuurscommissie heeft in januari 2023 besloten om gebruik te maken van de verlengingsmogelijkheid. In 2023 heeft de Bestuurscommissie de opdracht gegeven aan de Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland om te starten met de voorbereidingen van een nieuwe aanbesteding. Er is een projectgroep geformeerd die aan de slag is gegaan met analyseren van data en het ophalen van input bij de gemeentelijke toegangen, jeugdhulpaanbieders en overige stakeholders. Deze informatie is de basis voor de totstandkoming van een inkoopstrategie voor de nieuwe aanbesteding voor jeugd.

In de inkoopstrategie zijn de doelen uit de Regiovisie Jeugdhulp vertaald naar inkoopdoelstellingen. In de inkoopstrategie worden principiële keuzes gemaakt ten aanzien van onder andere de wijze van aanbesteden, de duur van de overeenkomsten, beperken van de administratieve lasten en het beheersbaar houden van het stelsel. De inkoopstrategie wordt in 2024 ter vaststelling aan de Bestuurscommissie voorgelegd.

D Bijdragen aan bestaanszekerheid

Doelstelling 13. We houden vast aan een ruimhartig minimabeleid en onderzoeken waar we dit verder kunnen versterken of verruimen

In 2023 hebben wij het minimabeleid ruimhartig voortgezet. De gemeentelijke premie voor de collectieve zorgverzekering voor minima hebben we verhoogd met € 2 voor de aanvullende verzekering Start en met € 7 voor de aanvullende verzekering Extra Uitgebreid. Naast een stijging van de bijdrage hebben we het pakketaanbod uitgebreid met een derde pakket (aanvullende verzekering Extra). Hierdoor krijgen inwoners meer keuze.

Voor 2023 heeft de rijksoverheid opnieuw geld voor de energietoeslag beschikbaar gesteld: € 1.300 voor iedere inwoner die tot de doelgroep van 120% van het sociaal minimum behoort. De gemeente kon hiervan tot en met 30 juni 2023 een extra bedrag van € 500 als energietoeslag 2022 uitkeren aan de doelgroep van de energietoeslag 2022. Dit hebben wij begin 2023 gedaan omdat het er naar uitzag dat de wetswijziging lang op zich zou laten wachten en we inwoners snel tegemoet wilden komen in de hoge energiekosten. In oktober 2023 hebben we aanvullend € 500 verstrekt aan inwoners met een inkomen tot 140% van het sociaal minimum. Orionis voerde deze regeling voor ons uit.

We zijn gestart met de pilot gratis OV voor minima. Hier is door ruim 690 mensen gebruik van gemaakt. We evalueren de pilot eind 2024.

De rijksoverheid heeft de uitvoering van de brede ondersteuning aan gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire aan gemeenten uitbesteed. Na een aarzelend begin in 2022, zien we een toename van het aantal geholpen mensen in 2023. Aanvragen worden door Orionis ruimhartig toegekend.

Doelstelling 14. We ontwikkelen een nieuw beleidsplan of programma bestaanszekerheid

De gemeenteraad stelde het beleidskader Bestaanszekerheid, Meedoen naar vermogen en Inburgering op 14 december vast. Dit beleidskader is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met organisaties en inwoners.

Doelstelling 15. We voeren een onderzoek uit naar de effecten van onze huidige minimaregelingen

Onderzoeksbureau KWIZ is gestart met de evaluatie van het armoedebeleid. De resultaten verwachten we tweede kwartaal 2024. Mochten de uitkomsten hier aanleiding toe geven, dan kan dit leiden tot een raadsvoorstel voor een herijking van het beleidskader.

Doelstelling 16. We werken samen om kinderarmoede zo veel mogelijk te verzachten

In 2023 hebben we als gemeente opnieuw deelgenomen aan het Jeugdfonds Sport en Cultuur Zeeland. Zie hiervoor doelsteelling 2 in het programma Sport, Cultuur en Recreatie.

Doelstelling 17. We zetten in op het voorkomen en oplossen van schulden

Het aantal signalen vroegsignalering steeg in 2023 niet noemenswaardig. Reden hiervoor zijn waarschijnlijk de vele noodmaatregelen van de rijksoverheid (energietoeslag, extra zorgtoeslag e.d). Wel is winst te behalen in samenwerking tussen bijvoorbeeld het sociaal team en Orionis. Eind 2023 heeft Orionis hiervoor een eerste voorstel ingediend. Dit voorstel werken we in 2024 verder uit.

E Meedoen naar vermogen

Doelstelling 18. We geven uitvoering aan het implementatieplan toekomstbestendig werkleerbedrijf

Eind 2023 voerden we een eerste verkenning naar basisbanen uit. In deze verkenning zijn ervaringen uit andere gemeenten (waaronder Rotterdam en Groningen) meegenomen. De voor- en nadelen van het model, de uitvoerbaarheid, bereik van de beoogde doelgroep en de daaraan verbonden kosten zijn meegenomen. In het eerste kwartaal van 2024 onderzoeken we of en zo ja, hoe we een succesvolle pilot kunnen realiseren.

Het implementatieplan Werkleerbedrijf is in 2023 in tijd bijgesteld. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne, de energiecrisis en het achterblijvend aantal gedetacheerden maakten dit noodzakelijk. Het uiteindelijke resultaat zoals voorzien in het implementatieplan, een rendementsverbetering van € 1,7 miljoen te bereiken in 2027, blijft in stand.

Doelstelling 19. We zetten in op de aanpak “Werken naar vermogen” van Orionis

Orionis heeft in 2023 “Werken naar Vermogen” geïmplementeerd. Medewerkers zijn getraind, werkleertrajecten zijn meer op de klant afgestemd en de werkgeversbenadering is geïntensiveerd. De drie Walcherse gemeenten hebben daarnaast in 2023 besloten voor de jaren 2024 en 2025 extra te investeren in re-integratie, met als doel 200 klanten (voor Walcheren) extra te begeleiden naar werk in 2025.

Doelstelling 20. We zetten in op de re-integratie en activering van jongeren

De samenwerking met jongerenwerk, scholen, RBL en TIM is voortgezet en daar waar mogelijk versterkt. Het plan voor niet uitkeringsgerechtigde jongeren is nog niet gereed. Dit komt doordat Orionis in 2023 haar personeel onverwacht in moest zetten op incidentele maatregelen, zoals de energietoeslag, de brede ondersteuning aan gedupeerden van de Kinderopvang toeslagaffaire en de pilot gratis OV voor minima.

Doelstelling 21. We ontwikkelen een Zeeuws Plan tegen laaggeletterdheid

De drie Walcherse gemeenten hebben het Zeeuws plan laaggeletterdheid vertaald in een Walchers Uitvoeringsplan. Het Regioplan Laaggeletterdheid richt zich op de groep laaggeletterde volwassenen met Nederlands als moedertaal (de zogenaamde NT1-ers) en de laaggeletterden met een migratieachtergrond die langer in Nederland wonen maar de Nederlandse taal nog niet goed machtig zijn. Deze groep wordt met de activiteiten uit het Walchers Educatieplan nog weinig bereikt. In 2023 richtten de activiteiten zich vooral op het breder bekend maken van het Taalhuis. Verdere uitvoering is voorzien in 2024.

Doelstelling 22. We continueren de uitvoering van de Wet inburgering

Vanaf 2022 voeren we de Inburgeringswet 2021 uit. In Q3 van 2024 ronden de eerste inburgeraars hun inburgering af. De samenwerking van de uitvoeringspartijen is verder geoptimaliseerd.

Beleidsindicatoren

nnb= indicator nog niet bekend bij CBS

Wat heeft het gekost?

Toelichting op het financiële resultaat (+ voordeel / - nadeel)

We verantwoorden onze financiële cijfers op hoofdlijnen. Dat betekent dat we alleen afwijkingen van € 50.000 of hoger toelichten. De post “overig” gaat telkens over één of meerdere afwijkingen die kleiner zijn dan € 50.000.